Philip G. Altbach là Giáo sư nghiên cứu và Giám đốc sáng lập của Trung tâm Giáo dục Đại học Quốc tế tại Boston College, Mỹ. E-mail: altbach@bc.edu. Ellen Hazelkorn là cố vấn chính sách Cơ quan Giáo dục Cao cấp (Ireland), là giáo sư và giám đốc chương trình Giáo dục Đại học (HERRU), Viện Công nghệ Dublin, Ireland. E-mail: Ellen.hazelkorn@dit.ie. Các cuốn sách của M. Yud-kevich, P. Altbach và L. Rumbley: Trò chơi xếp hạng toàn cầu (Routledge 2016) và E. Hazelkorn,ed. Bảng xếp hạng toàn cầu và địa chính trị của giáo dục đại học (Routledge 2016) gợi ý cho bài viết này.
Chúng ta có một lập luận đơn giản: các trường đại học trên thế giới, nhiều hơn bao giờ hết đang công khai thừa nhận là hiện đang bị ám ảnh với việc đạt được vị trí trong một hoặc nhiều bảng xếp hạng đại học quốc gia hoặc toàn cầu. Họ nên từ bỏ ý định đó – ngay lập tức.
Mặc dù một số trường có thể thành công trong việc xếp hạng hoặc có thể cải thiện điểm xếp hạng của họ một cách nhẹ nhàng, hầu như các nguồn lực cần thiết bị bỏ ra, hoặc là các thay đổi cơ bản trong sứ mệnh hoặc các chương trình học tập cho việc này – không bao giờ mang lại giá trị gì. Trên thực tế, hầu hết “lợi ích” là do những thay đổi về mặt phương pháp luận do các bảng xếp hạng khác nhau đưa ra, thể hiện qua các phương tiện truyền thông và các tiêu đề bài báo, và do đó có thể mang lại lợi nhuận thương mại.
Lời khuyên của chúng tôi đặc biệt phù hợp với các trường đại học và cao đẳng tầm trung, các bên liên quan và các chính phủ. Ngày nay, các cơ sở giáo dục đại học tầm trung đang chiếm đa số trong các trường đại học trên toàn thế giới, do sự kết hợp của nhu cầu nhân khẩu học về sự tham gia vào giáo dục đại học, và các yêu cầu về xã hội và kinh tế đối với công dân có học thức cao hơn. Thật vậy, các dự báo cho thấy số sinh viên nhập học đại học được dự báo sẽ tăng 316% từ 99,4 triệu trong năm 2000 lên 414,2 triệu trong năm 2030. Đối với số sinh viên tăng bổ sung này sẽ cần hơn 4 trường đại học lớn (30 ngàn sinh viên/trường) mở thêm mỗi tuần trong 15 năm tới.
Các trường đại học này là xương sống thực sự của xã hội tại địa phương của họ, như là trụ neo, là nền tảng cho tăng trưởng và phát triển kinh tế xã hội. Các trường sẽ thực hiện một số nghiên cứu tập trung, nhưng dường như sẽ không thể nổi bật như một đại học danh tiếng toàn cầu.
Tuy nhiên, lời khuyên của chúng tôi mở rộng đến cả các trường đại học được khoác vỏ bọc “hàng đầu” – chiếm vị trí TOP trong các trường tại quốc gia hoặc địa phương. Điều này là do việc xếp hạng đã làm hỏng một trong những mục đích chính của giáo dục đại học – đó là đảm bảo sinh viên có được kiến thức và kỹ năng cần thiết cho một cuộc sống thành công, thỏa mãn và tích cực trong suốt cuộc đời của mình.
Bảng xếp hạng toàn cầu đo và không đo cái gì
Các bảng xếp hạng Academic Rankings of World Universities (ARWU, Bảng xếp hạng Thượng Hải), Times Higher Education (THE) và QS, chủ yếu đánh giá hai việc: hoạt động nghiên cứu và (ngoại trừ ARWU) danh tiếng với đồng nghiệp, nhà tuyển dụng và sinh viên. THE dành 90% và QS 70% để đo lường kết quả nghiên cứu, và 33% và 50% cho danh tiếng. THE sử dụng một cuộc khảo sát danh tiếng mang tính chủ quan để đo lường chất lượng giảng dạy, nhưng không rõ là mọi người liệu có thể đánh giá khả năng giảng dạy mà không cần vào lớp học hay không. Quốc tế hóa thúc đẩy tăng số lượng chứ không phải chất lượng và thường phản ánh vị trí địa lý của một quốc gia. Thụy Sĩ là một ví dụ điển hình.
Xếp hạng U-Multirank được phát triển bởi Liên minh châu Âu, sử dụng một bộ chỉ số rộng hơn, nhưng chưa nỗ lực để đạt được sự chấp nhận rộng rãi, trong khi những bảng xếp hạng khác như Leiden Rankings, lại tập trung hẹp hơn vào phạm vi và độ phủ.
Có một số lượng lớn các bảng xếp hạng mang tính quốc gia và chuyên gia, bao gồm từ các ấn phẩm như US News and World Report ở Hoa Kỳ, Macleans ở Canada, Der Spiegel ở Đức, Asahi Shimbun ở Nhật Bản, đến Global MBA Rankings từ Financial Times và Green Metric World University Ranking từ Indonesia. Các bảng xếp hạng này dựa trên tập dữ liệu rộng hơn, nhưng tất cả đều gặp phải các vấn đề về phương pháp luận.
Tại sao các trường đại học nên quên đi xếp hạng
Theo số liệu của World Higher Education Database (http://www.whed.net/home.php), có khoảng 18 ngàn trường đại học trên toàn thế giới. Tuy nhiên, chỉ có một thiểu số nhỏ sẽ xuất hiện trong bảng xếp hạng, bất kể họ cố gắng bao nhiêu và bao nhiêu nguồn lực được dành cho nhiệm vụ này. Thật vậy, 100 trường đại học hàng đầu chỉ đại diện cho 0,5% của số trường hoặc 0,4% số sinh viên trên toàn thế giới. Không nghi ngờ gì nữa, với mỗi trường đại học, có tên trong bảng xếp hạng là một thành tựu, nhưng duy trì vị trí và tăng thứ hạng là việc không dễ. Kỳ vọng thì ngày càng tăng, và sự sụt giảm thứ hạng là một thực tế dễ xảy ra – khi đó mang lại hình ảnh phản cảm không tránh khỏi từ góc nhìn xã hội.
Điều này là do sự cạnh tranh khốc liệt, và những trường trong bảng xếp hạng đều có nguồn lực đáng kể – cả tài chính và nhân lực – để tập trung cho nỗ lực này. Hơn nữa, thứ hạng có được sẽ mang lại các ưu đãi cho các trường đại học có thế mạnh về khoa học, kỹ thuật và y học. Các trường đại học mới và nhỏ hơn, đặc biệt ở các nền kinh tế đang phát triển, và các trường không đào tạo các ngành này, có rất ít cơ hội. Đồng thời, các trường đại học đã đứng đầu bảng xếp hạng vẫn tiếp tục cải thiện thứ hạng của mình. Do đó, nếu không có nguồn tài chính khổng lồ và các nguồn lực khác, hầu như các trường đại học không thể nâng cao được vị trí xếp hạng.
Bài học từ bảng xếp hạng
Các bảng xếp hạng đã có một tác động vượt bậc lên giáo dục đại học và hệ thống chính sách. Các bằng chứng quốc tế từ thập kỷ trước và sau đó cho thấy chúng ảnh hưởng như thế nào đến quá trình ra quyết định, hành vi học thuật và phân bổ nguồn lực; đến việc ưu tiên cho hoạt động nghiên cứu và định hướng chuyên môn, bao gồm công bố trong các tạp chí tiếng Anh và tạp chí quốc tế có danh tiếng; đến tiêu chí tuyển dụng và hoạt động khuyến khích; đến cơ cấu tổ chức và sáp nhập tổ chức. Ngày nay, nhiều trường đại học có chiến lược xếp hạng và có đơn vị nghiên cứu đánh giá kết quả xếp hạng.
Tuy nhiên, lời khuyên của chúng tôi mở rộng đến cả các trường đại học được khoác vỏ bọc “hàng đầu” – chiếm vị trí TOP trong các trường tại quốc gia hoặc địa phương.
Vì nhấn mạnh quá mức vào nghiên cứu, các kinh nghiệm quốc tế làm nổi bật những căng thẳng trầm trọng giữa nhiệm vụ và giá trị của một trường đại học, và những nỗ lực để bước vào và/hoặc leo lên trên bảng xếp hạng. Công việc giảng dạy, sinh viên đại học, cũng như các ngành nghệ thuật, khoa học xã hội và nhân văn thường ngồi ghế sau khi ra các quyết định hoặc các nguồn lực được phân bổ. Một số trường đại học báo cáo về việc ưu tiên và lợi ích được dành cho nghiên cứu của các “ngôi sao” chứ không phải tập trung cho giảng viên lâu năm hoặc giảng viên trong nước. Các ví dụ khác cho thấy các trường đại học đã cố gắng điều chỉnh lại các tiêu chí nhập học của sinh viên, có chọn lọc và ưu tiên để đáp ứng tốt hơn các chỉ số như tỷ lệ hoàn thành khóa học, tỷ lệ việc làm sau khi tốt nghiệp hoặc mức lương, sự đóng góp của cựu sinh viên… Tuy nhiên, khi thực hiện các thay đổi này, các trường đại học có thể sẽ thay đổi đáng kể nhiệm vụ và mục đích của họ. Các ví dụ khác làm nổi bật những chi phí tài chính khổng lồ liên quan đến việc cố gắng thay đổi nhỏ trong bảng xếp hạng, dẫn đến các món nợ khổng lồ.
Tập trung vào sứ mệnh, không chạy theo xếp hạng
Những kinh nghiệm kết hợp gần đây của chúng tôi nhấn mạnh rằng xếp hạng đã trở thành yếu tố chính ảnh hưởng đến giáo dục đại học. Ngay cả trường Đại học Yale gần đây đã tuyên bố không thể bỏ qua chúng. Một trường đại học mặc dù ở giữa vùng chiến tranh gần đây đã tiếp cận một trong những tác giả của bài viết này vì quan tâm về vị trí của trường trong bảng xếp hạng. Trải nghiệm này không phải là duy nhất. Vào thời điểm mà các trường đại học muốn thúc đẩy và bảo vệ sự tự chủ về mặt học thuật khỏi mọi hình thức can thiệp, đáng chú ý là một số trường đại học vẫn sẵn sàng cho phép các quyết định của họ trở nên dễ bị ảnh hưởng bởi chương trình nghị sự của người khác.
Uy tín và danh tiếng của trường đại học đã trở thành động lực chính chứ không còn là theo đuổi chất lượng và thành tích sinh viên, tăng cường sự thỏa mãn yêu cầu xã hội và tạo sự khác biệt về uy tín. Có một giả thiết lớn cho rằng việc lựa chọn các chỉ số và các trọng số liên quan là các biện pháp có ý nghĩa, nhưng không có bằng chứng nghiên cứu quốc tế cho thấy điều này là đúng.
Vấn đề đặc biệt cấp bách và liên quan đến đa số các trường đại học và cao đẳng có tầm trung và tầm thấp là đã bị cuốn vào bảng xếp hạng. Đối với các trường đại học này và chính phủ của họ, chúng tôi nói rằng: hãy tập trung vào những vấn đề quan trọng – giúp đỡ đa số sinh viên có được bằng cấp để có việc làm và sống bền vững, thay vì đảm bảo rằng trường của bạn phù hợp với các tiêu chí được thiết lập bởi các bảng xếp hạng khác nhau. Ngay cả khi dành nhiều sự chú ý và sử dụng các nguồn lực cho việc này, kết quả sẽ là không tốt.