Philip G. Altbach là giáo sư nghiên cứu giáo sư và là thành viên xuất sắc tại Trung tâm Giáo dục Đại học Quốc tế, Boston College, Hoa Kỳ. Email: altbach@bc.edu.
Tóm tắt: Giáo dục đại học Ấn Độ đang mở cửa với thế giới, nhưng vẫn có nhiều khía cạnh của hệ thống lớn thứ hai thế giới này cần được cộng đồng toàn cầu hiểu rõ hơn. Áp lực mở rộng giáo dục đại học đã ngăn cản sự xuất hiện của những trường đại học đẳng cấp thế giới. Hiện tại, chủ nghĩa dân tộc Hindu và chính trị hóa là những lực lượng quan trọng ở Ấn Độ. Giới hàn lâm vẫn nặng tính quan liêu truyền thống. Những điều này là một thực tế cơ bản của một trong những hệ thống học thuật quốc gia quan trọng trong bức tranh toàn cầu.
Giáo dục đại học Ấn Độ đột nhiên trở nên “nóng”, khi các phái đoàn gồm các nhà lãnh đạo đại học toàn cầu và các chính trị gia đổ xô đến nước này — đoàn mới nhất đến từ Australia. Chính phủ và các trường đại học từ khắp nơi trên thế giới đang ký biên bản ghi nhớ với các đối tác Ấn Độ và lập kế hoạch lớn cho hợp tác nghiên cứu, cấp bằng chung và những sáng kiến khác. Quy định về thành lập phân hiệu quốc tế ở Gujarat, và việc một số trường đại học nước ngoài quan tâm đến điều này là xu hướng gần đây nhất.
Điều này không gây ngạc nhiên. Ấn Độ hiện là hệ thống giáo dục đại học lớn thứ hai thế giới, với khoảng 38 triệu sinh viên trong 50 ngàn tổ chức học thuật (bao gồm 1057 trường đại học), và mục tiêu tăng gấp đôi tổng tỷ lệ nhập học từ 26,3% hiện tại lên 50% vào năm 2035. Hơn nữa, Ấn Độ là nguồn cung cấp sinh viên quốc tế lớn thứ hai (sau Trung Quốc) trên toàn cầu. Sự quan tâm cũng được kích thích bởi Chính sách Giáo dục Quốc gia (NEP) ban hành vào năm 2020, hứa hẹn mức đầu tư lớn vào giáo dục sau trung học và những cải thiện đáng kể ở những trường đại học hàng đầu của Ấn Độ, với sự nhấn mạnh lần đầu tiên vào quốc tế hóa. Điều quan trọng là NEP hứa hẹn sẽ mở cửa một hệ thống học thuật được quản lý chặt chẽ và phần lớn vẫn khép kín với thế giới. Hệ tư tưởng swadeshi truyền thống (những biện pháp khuyến khích sản phẩm địa phương) hứa hẹn sẽ được thay thế bằng cánh cửa rộng mở. Chủ nghĩa hoài nghi về Trung Quốc, đặc biệt ở những nước phương Tây, chính sách “không COVID” của Trung Quốc và số lượng du học sinh từ Trung Quốc giảm nhẹ cũng kích thích sự quan tâm đến Ấn Độ.
Giáo dục đại học Ấn Độ đột nhiên trở nên “nóng”, khi các phái đoàn gồm các nhà lãnh đạo đại học toàn cầu và các chính trị gia đổ xô đến nước này.
Mặc dù rất hào hứng, người ta biết rất ít về thực tế của giáo dục đại học Ấn Độ và dữ liệu còn hạn chế. Cần xem xét một số thách thức mà những đối tác quốc tế sẽ phải đối mặt ở Ấn Độ. Bài viết ngắn này về những thách thức này nhằm đóng góp cho một cách tiếp cận thực tế với hoạt động hợp tác và quan hệ đối tác trong tương lai. Tất nhiên, vẫn có những cơ hội to lớn cho những người tham gia thực tế với sự hiểu biết rõ về bối cảnh.
Chủ nghĩa dân túy và chính trị
Giáo dục đại học của Ấn Độ ngày nay tồn tại trong một môi trường chính trị và xã hội độc hại cao – như ở nhiều quốc gia khác – và điều này có ý nghĩa cơ bản đối với cách thức các tổ chức học thuật từ những quốc gia khác nên xem xét khả năng hợp tác và tham gia. Sau đây là một vài ví dụ minh họa quan điểm này. Hệ tư tưởng Hindutva của chính quyền Đảng Bharatiya Janata rõ ràng là một trở ngại cho sự hợp tác giáo dục đại học toàn cầu. Có rất nhiều ví dụ về việc bị từ chối cấp thị thực, chẳng hạn như trường hợp của một giáo sư của Đại học Sussex, một chuyên gia về Kerala, bị từ chối nhập cảnh tại sân bay Thiruvananthapuram và bị trục xuất trên đường đến một hội nghị, mà không có lời giải thích nào được đưa ra.
Tự do học thuật ở Ấn Độ, như được đưa tin trên các phương tiện truyền thông quốc tế, luôn là vấn đề gây tranh cãi. Thực tế, báo cáo về những mối đe dọa tự do học thuật rất phổ biến. Từng có thông tin rằng sự can thiệp của chính phủ đã dẫn đến việc từ chức của Pratap Bhanu Mehta, một giáo sư nổi tiếng của Đại học Ashoka, một trường tư thục. Đề xuất gần đây của bộ trưởng nội vụ Amit Shah về việc đề cao tiếng Hindi trong các trường đại học trung tâm và ở những bang nói tiếng Hindi – được coi là sự chuyển hướng sang chủ nghĩa dân tộc. Quảng bá ngụy khoa học dưới danh nghĩa thúc đẩy hệ thống tri thức Ấn Độ trong những tổ chức nổi bật, quảng bá tiếng Hindi trong những chương trình cấp bằng y tế ở bang Madhya Pradesh, v.v…, có thể gây tổn hại cho hệ thống giáo dục đại học của đất nước trong nỗ lực cạnh tranh toàn cầu.
Sự phức tạp và quan liêu
Không ai hoài nghi về việc hệ thống giáo dục đại học của Ấn Độ là một trong những hệ thống phức tạp nhất trên thế giới. Hầu hết sinh viên đại học theo học trong những trường tư thục có chất lượng đa dạng. Trong số 1057 trường đại học chủ yếu cung cấp chương trình sau đại học, khoảng 450 trường là tư thục. Hầu hết các cơ sở giáo dục đại học thuộc thẩm quyền của 28 bang và 8 vùng lãnh thổ của liên minh Ấn Độ. Những trường đại học và viện nghiên cứu công lập có chất lượng cao nhất, chiếm khoảng 7% tổng số, đều là những tổ chức do chính phủ trung ương quản lý. Ngoài ra còn có một khu vực nhỏ được thành lập gần đây gồm những đại học tư nhân có uy tín cao. Hệ thống đảm bảo chất lượng được tổ chức rất phức tạp; Hội đồng Đánh giá và Công nhận Quốc gia (NAAC) đánh giá chất lượng của các trường cao đẳng và đại học; Hội đồng Kiểm định Quốc gia đánh giá chất lượng của lĩnh vực kỹ thuật và công nghệ, quản lý, dược phẩm, kiến trúc, và một số lĩnh vực khác. Nhưng chỉ một số ít các tổ chức (khoảng 14% các trường cao đẳng và 35% các trường đại học) đã được NAAC công nhận.
Đất nước này được biết đến với bộ máy quan liêu, được thừa hưởng từ chủ nghĩa thực dân Anh và lan rộng ở Ấn Độ độc lập. Những quy tắc và quy định, thường không nhất quán hoặc chậm được áp dụng, bao trùm nhiều khía cạnh của giáo dục đại học. Bộ máy hành chính nội bộ quan liêu kết hợp với những quy định rườm rà của chính phủ. Hiến pháp của Ấn Độ cho phép cả chính phủ trung ương và các chính quyền bang ban hành các luật liên quan đến lĩnh vực giáo dục đại học. Sự phân chia quyền lực này thường dẫn đến sự đối đầu giữa chính quyền trung ương và chính quyền bang. Cuộc đối đầu giữa những thống đốc được trung ương bổ nhiệm và chính quyền bang Tây Bengal, Tamil Nadu và Punjab về những vấn đề liên quan đến việc bổ nhiệm phó hiệu trưởng, bao gồm cả vụ sa thải hàng loạt chín phó hiệu trưởng ở Kerala, là ví dụ gần nhất.
Thiếu ngân sách
Giáo dục đại học của Ấn Độ, ở cả cấp tiểu bang và trung ương, đã trong tình trạng thiếu ngân sách đáng kể trong nhiều thập kỷ. Phần lớn sự mở rộng đáng kể trong những năm gần đây là ở những trường đại học không nhận tài trợ trực tiếp của chính phủ, mặc dù một tỷ lệ nhỏ sinh viên ở những trường chọn lọc đủ điều kiện nhận trợ cấp hoặc học bổng dựa trên đẳng cấp xã hội. Khu vực đại học tư nhân đã chứng kiến sự tăng trưởng đáng kể trong những năm gần đây. Nhưng hầu hết các trường đại học tư thục chỉ là “đại học lớn” tính về mặt tuyển sinh và cơ sở hạ tầng vật chất. NEP 2020 hứa hẹn một nguồn tài trợ lớn cho giáo dục đại học và nghiên cứu, nhưng vẫn chưa có sự phân bổ đáng kể nào. Và NEP chủ yếu đề cập đến những tiêu chuẩn và thủ tục do chính quyền trung ương quản lý và không ảnh hưởng nhiều đến các bang – nơi có cơ quan quản lý giáo dục đại học riêng rất cồng kềnh. Rõ ràng là, không thể đạt được bất kỳ cải thiện đáng kể nào trong chất lượng cũng như việc mở rộng quy mô tuyển sinh theo kế hoạch đặt ra nếu không có sự tăng cường tài trợ từ cả chính quyền trung ương và tiểu bang.
Tốt (phần nào đó) nhưng không tuyệt vời
Mặc dù Ấn Độ muốn hợp tác với các trường đại học đẳng cấp thế giới ở những quốc gia khác nhưng lại không thể tuyên bố mình có bất kỳ trường đại học đẳng cấp thế giới nào, ít nhất là theo Bảng xếp hạng Times Higher Education vào năm 2023. Đại học của Ấn Độ được xếp hạng cao nhất là Viện Khoa học Ấn Độ, nằm trong khoảng 251-300. Ấn Độ có 75 trường đại học được đưa vào bảng xếp hạng, nhưng giữ những vị trí khá xa phía dưới trong danh sách. Quốc gia này có một số trường chuyên ngành nổi bật, bao gồm Viện Công nghệ Ấn Độ (đặc biệt là năm IIT ban đầu ở Delhi, Mumbai, Kanpur, Kharagpur và Chennai), Viện Quản lý Ấn Độ, và một số trường đại học nghiên cứu.
Ấn Độ cũng có một số trường đại học công lập xuất sắc với những chương trình sau đại học được công nhận trên toàn cầu trong một số lĩnh vực nhất định. Ngoài ra, chương trình Trường đại học nổi tiếng (IoE – Institutions of Eminence) được ra mắt vào năm 2017 với mục tiêu xác định 20 trường đại học đạt “tiêu chuẩn đẳng cấp thế giới”. Mặc dù mỗi trường công được lựa chọn tham gia vào chương trình này đều được phê chuẩn khoản hỗ trợ khoảng 122 triệu USD trong khoảng thời gian 5 năm, chỉ chưa đến một nửa số tiền này được giải ngân cho tám trường công được lựa chọn tham gia chương trình. Khả năng triển khai dự án kém và sự thiếu năng lực cần thiết của những tổ chức thụ hưởng là những lý do chính khiến nguồn quỹ không được sử dụng đúng mức. Đến tháng 8 năm 2022, chỉ tám trường công và ba trường được chính phủ phê duyệt theo kế hoạch, bao gồm Viện Jio, một trường đại học mới theo loại hình “cánh đồng xanh” còn chưa được thành lập. Chỉ những trường công mới đủ điều kiện nhận tiền từ chính phủ theo chương trình này. Do đó, kế hoạch IoE vẫn đang trong quá trình hoàn thiện.
Khoảng 20 trong số 54 trường đại học trung ương của Ấn Độ, và 20 trong số 126 trường “được coi là đại học – deemed university” của Ấn Độ đáp ứng những tiêu chuẩn tương đối tốt; và một số trường như Viện Khoa học Ấn Độ Bangalore, Đại học Jawaharlal Nehru ở New Delhi, Viện Nghiên cứu Cơ bản Tata–Mumbai và Viện Khoa học Xã hội Tata–Mumbai – là xuất sắc. Hầu hết 28 bang của Ấn Độ có ít nhất một trường đại học tổng hợp có một số trọng tâm nghiên cứu với chất lượng hợp lý. Một số trường đại học lâu đời nhất, chẳng hạn như Đại học Mumbai, Đại học Calcutta và Đại học Madras được chính quyền bang tài trợ.
Ngoài ra còn có một khu vực tư nhân lớn và đang phát triển. Khoảng 78% các trường cao đẳng của Ấn Độ thuộc khu vực tư nhân (cả được chính phủ hỗ trợ và không được hỗ trợ), và khu vực này chiếm khoảng 66% tổng số sinh viên trong cả nước. Có khoảng 450 các trường đại học tư nhân, hầu hết trong số đó có chất lượng kém và ít danh tiếng. Tuy nhiên, có một số lượng nhỏ nhưng đang tăng lên, có lẽ khoảng một chục trường đại học tư thục chất lượng cao, phi lợi nhuận và có nguồn lực tốt. Những tổ chức mới này, đã đạt được vị thế cao trong một thời gian ngắn, phần lớn đào tạo sinh viên đại học.
Ấn Độ có hơn 100 phòng thí nghiệm nghiên cứu trong những lĩnh vực khác nhau được tài trợ bởi Hội đồng Nghiên cứu Khoa học và Công nghiệp và những cơ quan chính quyền trung ương khác. Một số trở nên nổi bật nhờ những đóng góp nghiên cứu của mình.
Từ quan điểm của những trường đại học nước ngoài đang tìm kiếm đối tác ở Ấn Độ, ước tính sơ bộ về số lượng những trường đại học Ấn Độ phù hợp để hợp tác có thể vào khoảng 50, dựa trên chất lượng tổng thể. Điều quan trọng là lập kế hoạch cho chiến lược cụ thể của tổ chức và của từng khoa để xác định những đối tác tiềm năng ở Ấn Độ. Như ở những nơi khác trên thế giới, một số trường đại học hạng hai có một vài khoa ngang tầm với những khoa cùng ngành của 50 trường đại học được xếp hàng đầu, ngay cả khi toàn trường không phải là trường hàng đầu về chất lượng.
Giới hàn lâm
Trọng tâm của chất lượng và văn hóa đại học là lực lượng giáo sư. Các học giả Ấn Độ luôn gặp khó khăn. Do phải tuân theo những quy tắc quan liêu nghiêm ngặt, phần lớn phải chịu trách nhiệm giảng dạy ở cấp đại học và thường không có đủ cơ sở vật chất để dạy STEM và những lĩnh vực khác, giới hàn lâm hiện bị thiếu hụt nhân lực đáng kể. Trong phần lớn hệ thống, có tới 38% vị trí đang bị bỏ trống. Khoảng 33% trong số 18.905 vị trí học thuật tại các trường đại học trung tâm đã bị bỏ trống vào năm ngoái, và tình hình còn tồi tệ hơn trong các trường công. Nhân sự tại các IIT đặc biệt có vấn đề, vì những tài năng hàng đầu có thể kiếm được nhiều tiền hơn trong lĩnh vực công nghệ đang bùng nổ, cả ở Ấn Độ và ở nước ngoài. Kết quả là 2231 vị trí học thuật trong các IIT của Delhi, Mumbai, Madras, Kharagpur và Kanpur gần đây đã bị bỏ trống. Trong khi đã có những nỗ lực để tăng tỷ lệ tổng số giảng viên có học vị tiến sĩ, nhiều giảng viên không có bằng cấp cao nhất. Và điều đáng lo ngại hơn nữa là nhiều nhà nghiên cứu hàng đầu của Ấn Độ làm việc ở nước ngoài.
Quốc tế hóa
NEP nhấn mạnh vào quốc tế hóa, đặc biệt là tăng số lượng hiện còn khá thấp sinh viên quốc tế ở Ấn Độ, cũng như xây dựng những liên kết và chương trình với các trường đại học nước ngoài hàng đầu, thành lập văn phòng sinh viên quốc tế trong các tổ chức, và thu hút những phân hiệu nước ngoài. Nhưng thực tế là Ấn Độ chưa bao giờ có một chiến lược học thuật quốc tế và vẫn luôn là một hệ thống khép kín trong nửa thế kỷ. Cơ sở hạ tầng và chính sách cần thiết để quốc tế hóa hiệu quả còn thiếu. Rất ít trường đại học có đội ngũ nhân viên chuyên nghiệp đủ năng lực làm việc trong lĩnh vực hợp tác hoặc với số lượng sinh viên quốc tế lớn. Quy định của chính phủ về mọi thứ từ những quy định tài chính đến chính sách thị thực sẽ cần được thay đổi đáng kể — và điều này không dễ dàng trong bối cảnh Ấn Độ. Khuyến nghị của NEP rằng chỉ những trường đại học trong tốp 100 của bảng xếp hạng toàn cầu mới được hoan nghênh – là chính sách tồi, cũng như hoàn toàn phi thực tế (khuyến nghị này đang được xem xét lại). NEP chắc chắn sẽ thúc đẩy quốc tế hóa giáo dục đại học, nhưng nếu không có những cải cách lớn và đầu tư đáng kể của cả các trường đại học và chính phủ, thì thành công sẽ là điều không thể.
Những xu hướng thay đổi này vừa có tính khích lệ vừa gây thất vọng. Quy định Trung ương gần đây “Thành lập và Hoạt động của Phân hiệu quốc tế và Trung tâm giáo dục nước ngoài 2022” cho phép cả “Top 500” và “những tổ chức nước ngoài khác” thành lập các cơ sở và cung cấp các chương trình về quản lý tài chính, tài chính ngân hàng, khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học tại “GIFT City” ở Gujarat. Những quy định này chỉ cho phép các cơ sở nước ngoài thiết lập tại khu vực cụ thể đó. Còn điều này sẽ ảnh hưởng thế nào đến những phần khác của đất nước thì vẫn không rõ ràng. Những điều khoản của bộ quy định này cũng cho phép “những tổ chức giáo dục nước ngoài” không phải là trường đại học – được thành lập phân hiệu. Điều này có thể cho phép những nhà khai thác tinh ranh nhập cuộc.
Tóm lại, cộng đồng học thuật toàn cầu sẽ cần xem xét kỹ thực tế của giáo dục đại học Ấn Độ trước khi quyết định tham gia ở bất kỳ mức độ nào vào hệ thống học thuật lớn thứ hai thế giới này.