Malcolm Tight là Giáo sư ngành Giáo dục tại Đại học Lancaster, Vương quốc Anh, Email: m.tight@lancaster.ac.uk.
Các tạp chí Giáo dục đại học được cho là nơi lưu trữ quan trọng nhất các kết quả nghiên cứu về giáo dục đại học. Do đó, dù bạn là một nhà nghiên cứu giáo dục đại học hoặc chỉ đơn giản quan tâm đến lĩnh vực này – thì cũng nên biết đôi điều về các tạp chí này. Có bao nhiêu tạp chí như thế? Nội dung trọng tâm của chúng là gì? Ai là chủ sở hữu? Chúng có xuất xứ từ đâu? Hoạt động từ khi nào? Quy mô xuất bản? Tạp chí nào tốt nhất? Những tạp chí này sẽ thế nào trong tương lai?
Bài viết này tóm tắt kết quả của một khảo sát nhằm giải đáp cho những câu hỏi trên; cũng cần nhấn mạnh rằng những câu trả được đưa ra ở đây hoàn toàn không có ý nghĩa kết luận và rằng đây là một lĩnh vực không ổn định. Nghiên cứu này giới hạn trong các tạp chí học thuật đã được thẩm định, xuất bản bằng tiếng Anh và tập trung hoàn toàn vào nghiên cứu giáo dục đại học. Tất nhiên, có nhiều tạp chí giáo dục đại học không mang tính học thuật và có những tạp chí học thuật khác đôi khi vẫn công bố các nghiên cứu về giáo dục đại học. Ngoài ra còn có nhiều tạp chí giáo dục đại học được xuất bản bằng tiếng Trung, Pháp, Đức, Bồ Đào Nha, Nga, Tây Ban Nha và các ngôn ngữ khác. Các tạp chí nói trên tuy không thuộc phạm vi nghiên cứu của bài này, đều đáng được khảo sát.
Có bao nhiêu tạp chí như vậy và nội dung trọng tâm của chúng là gì?
Ngay cả khi đã xác định giới hạn như ở trên, không dễ trả lời câu hỏi này. Không có một danh sách chính xác các tạp chí. Mỗi năm lại có những tạp chí mới ra đời, một số khác đóng cửa, đổi tên hoặc sáp nhập. Trung tâm Giáo dục Đại học Quốc tế vẫn duy trì một danh sách các tạp chí về giáo dục đại học, nhưng bao gồm cả những tạp chí không hoàn toàn tập trung vào giáo dục đại học và một số tạp chí không mang tính học thuật.
Do đó, trong vài năm qua chúng tôi đã biên soạn một danh sách mới bằng cách ghi lại tên gọi mỗi khi xuất hiện một tạp chí chưa được xác định, và sau đó tìm kiếm trực tuyến để bổ sung chi tiết. Cho đến nay, cách làm này đã giúp xác định được một danh sách gồm 121 tạp chí học thuật xuất bản bằng tiếng Anh và tập trung vào nội dung giáo dục đại học. Không thể nói đây là một danh sách đầy đủ hoặc toàn diện, nó bỏ qua những tạp chí mới chỉ phát hành trên mạng, thường tập trung vào chuyên ngành hẹp và/hoặc thuộc về những tổ chức ít người biết đến. Đa số tạp chí trong danh sách (79) tập trung vào một chủ đề, hoặc một lĩnh vực cụ thể. Ví dụ, chủ đề thi cử -đánh giá, các trường cao đẳng cộng đồng, thành phần đa dạng trong sinh viên, tinh thần học tập của sinh viên, sinh viên quốc tế, quản lý đại học, phạm vi tuyển sinh, chính sách, chất lượng, tôn giáo, nghiên cứu, dịch vụ sinh viên, giảng dạy, phụ nữ, và phương pháp học tập dựa trên công việc thực tế. Con số so sánh cho thấy những tạp chí có nội dung phổ quát (19), tập trung vào một ngành học (19), hoặc chủ đề quốc gia (4) ít phổ biến hơn.
Ai sở hữu các tạp chí, chúng có xuất xứ từ đâu?
Quyền sở hữu các tạp chí này được chia đều giữa các Hiệp hội (như AIR, NASPA, SRHE…) và các nhà xuất bản (như Springer, Taylor & Francis…). Một số trường hợp, chủ yếu là những tạp chí trực tuyến mới được thành lập, không thể xác định được chủ sở hữu. Về xuất xứ, 56 tạp chí được thành lập ban đầu tại Hoa Kỳ, 28 ở Vương quốc Anh, 6 ở Úc và Canada, và 9 tạp chí ở 8 quốc gia khác. Có 16 tạp chí không xác định được quốc gia xuất xứ.
Thành phần ban biên tập của một tạp chí giáo dục đại học là chỉ báo giúp nhận biết tạp chí đó tập trung nhiều vào các vấn đề quốc gia hay quốc tế (có 7 tạp chí không có thông tin này). 54 tạp chí có ban biên tập gồm các học giả đến từ một quốc gia, 47 trong số này là của Mỹ. Một số lượng nhỏ hơn, 42 tạp chí, có ban biên tập với thành phần quốc tế. 18 tạp chí còn lại có ban biên tập với thành phần “hỗn hợp”, đa số thành viên đến từ một quốc gia và số còn lại đến từ nhiều nơi khác trên toàn thế giới.
Các tạp chí này ra đời khi nào, xuất bản ở quy mô nào?
Tạp chí lâu đời nhất trong danh sách là Academic Medicine, bắt đầu xuất bản vào năm 1926, tiếp theo là tạp chí giáo dục đại học đầu tiên – Journal of Higher Education, vào năm 1930 và tạp chí đầu tiên được thành lập bên ngoài Hoa Kỳ – Higher Education Quarterly, ra đời năm 1947. Xuất bản nghiên cứu giáo dục đại học thực sự bùng nổ trong thập niên 1970, với 18 tạp chí ra đời trong giai đoạn đó (vẫn tồn tại đến nay), đưa tổng số lên thành 40. Mười hai tạp chí giáo dục đại học được thành lập vào thập niên 1980, và 15 tạp chí ra đời trong những năm 1990; 54 tạp chí trong danh sách được thành lập từ sau năm 2000. Tuy nhiên, cũng cần lưu ý rằng ít nhất một chục tạp chí giáo dục đại học đã ngừng xuất bản trong giai đoạn này, một số khác bị sáp nhập và mất đi bản sắc gốc.
| Cho đến nay, cách làm này đã giúp xác định được một danh sách gồm 121 tạp chí học thuật xuất bản bằng tiếng Anh và tập trung vào nội dung giáo dục đại học. |
Tạp chí đồ sộ nhất trong danh sách, tính theo số trang, là Studies in Higher Education, xuất bản 2286 trang trong năm 2016. Tiếp theo là Academic Medicine, với 1707 trang, và Higher Education với 1646 trang. Có 14 tạp chí xuất bản ở quy mô trên 1000 trang vào năm 2016. Ngược lại, một số tạp chí xuất bản dưới 100 trang, thường là những tạp chí được thành lập gần đây và/hoặc định hướng chuyên ngành hẹp. Tổng số 121 tạp chí đã xuất bản hơn 40 ngàn trang trong năm 2016. Nếu giả định trung bình mỗi trang in có 400 từ, thì 121 tạp chí khoa học này đã xuất bản được khoảng 16 triệu từ chỉ trong một năm!
Những tạp chí nào là tốt nhất và sẽ thay đổi thế nào trong tương lai?
Hệ thống xếp hạng sử dụng Chỉ số Đánh giá Tạp chí SCImago (SJR indicator) để so sánh tỷ lệ trích dẫn tương đối của các tạp chí; xếp hạng cao nhất là tạp chí chuyên ngành – Internet and Higher Education, có điểm xếp hạng 3561 cho các bài báo được xuất bản năm 2015. Tiếp theo là Academic Medicine (2202), sau đó là 3 tạp chí được xếp cùng hạng: Studies in Higher Education (1724), Higher Education (1717) và Review of Higher Education (1703). Tám tạp chí khác có điểm xếp hạng cao hơn 1.0. Trong số 13 tạp chí giáo dục đại học xếp hạng cao nhất có những tạp chí lâu đời nhất và cả một số tạp chí mới, những tạp chí có quy mô lớn nhất và cả tương đối nhỏ; 7 tạp chí quốc tế, 3 tạp chí của Mỹ, và 3 tạp chí hỗn hợp quốc gia – quốc tế.
Người ta cho rằng số lượng tạp chí giáo dục đại học và những bài viết sẽ tiếp tục gia tăng, bởi vì giáo dục đại học tiếp tục mở rộng và ngày càng được quan tâm nghiên cứu. Các tạp chí sẽ không còn phiên bản in, hầu hết các ấn phẩm sẽ có bản trực tuyến. Xu thế các tạp chí và bài nghiên cứu cho phép truy cập mở, truy cập miễn phí ngày càng tăng, tuy nhiên những tạp chí chất lượng cao sẽ vẫn thu phí truy cập.