Philip G. Altbach là Giáo sư nghiên cứu và Giám đốc sáng lập, Hans de Wit là Giáo sư và là Giám đốc của Trung tâm Giáo dục Đại học Quốc tế, Boston College, Hoa Kỳ. Email: altbach@bc.edu và dewitj@bc.edu.
Tóm tắt
Đang có một cuộc khủng hoảng trong việc xuất bản học thuật nói riêng và trong hệ thống phổ biến tri thức toàn cầu nói chung. Có quá nhiều áp lực đối với các tạp chí hàng đầu, có quá nhiều sách báo với chất lượng tầm tầm, số lượng các tạp chí rởm đang gia tăng, và có rất nhiều áp lực lên các học giả trên toàn thế giới để có bài được xuất bản. Chúng tôi kiến nghị cần phải thừa nhận là hầu hết các trường đại học và hầu hết các học giả trên toàn cầu đang tập trung vào việc giảng dạy, phần lớn các trường đại học cần xác định vai trò quan trọng của họ là tập trung vào giảng dạy, và không tìm mọi cách để trở thành các tổ chức nghiên cứu chuyên sâu. Chúng tôi kêu gọi về chất lượng, nhưng cũng kêu gọi về việc kiểm soát chất lượng được thực hiện bởi cộng đồng học thuật thay vì bởi những tổ chức xếp hạng phi học thuật, bởi các nhà xuất bản, bởi các trích dẫn và các độ đo về mức độ ảnh hưởng. Chất lượng không phải là số lượng, chất lượng phải là mục tiêu kết hợp với nỗ lực đưa việc kiểm soát chất lượng trở lại cộng đồng học thuật, cùng lúc đảm bảo rằng việc kiểm soát đó không bị chi phối bởi các nhóm nhỏ trong các trường đại học nghiên cứu ở các nước giàu có.
Từ khóa
Nghiên cứu, xuất bản học thuật, tạp chí rởm, đánh giá ngang hàng, hệ thống khác biệt
Đang có một cuộc khủng hoảng trong việc xuất bản học thuật nói riêng và trong hệ thống phổ biến tri thức toàn cầu nói chung. Có quá nhiều áp lực đối với các tạp chí hàng đầu, có quá nhiều sách báo với chất lượng tầm tầm, số lượng các tạp chí rởm đang gia tăng, và có rất nhiều áp lực lên các học giả trên toàn thế giới để có bài được xuất bản. Quyết định của tạp chí The Review of Higher Education, một tạp chí học thuật rất được kính trọng, tạm thời ngưng nhận các bài nộp mới do tồn đọng các bài báo nộp cả hai năm nay đang chờ đánh giá hoặc chờ xuất bản đã gây ra một cơn bão Twitter và nhiều cuộc tranh luận trong các hành lang học viện về tương lai của xuất bản học thuật, và đặc biệt là nền tảng thiết yếu của nó – đó là việc đánh giá ngang hàng một cách thiếu minh bạch.
Những vấn đề cơ bản này là hậu quả của việc phát triển giáo dục đại học toàn cầu trong nửa thế kỷ qua, đặc biệt là đại chúng hóa và sự gia tăng số lượng các bảng xếp hạng các trường đại học trong nước và quốc tế. Liên quan đến vấn đề này là hiện tượng xã hội học của khuynh hướng rập khuôn khi hầu hết các tổ chức học thuật muốn được giống như các trường đại học đứng đầu trong xếp hạng học thuật, và do đó tìm cách để trở thành đại học nghiên cứu. Và cuối cùng, một xu hướng ngày càng tăng trong đào tạo tiến sĩ là bỏ qua luận án tiến sĩ truyền thống và thay thế nó bằng yêu cầu nghiên cứu sinh tiến sĩ công bố một số bài báo dựa trên nghiên cứu của họ trên các tạp chí học thuật, và như vậy chuyển trách nhiệm đánh giá nghiên cứu tiến sĩ từ hội đồng đại học sang biên tập viên và cộng tác viên tham gia đánh giá bài báo.
Một hệ thống vô chức năng và không cần thiết
Quan điểm của chúng tôi rất đơn giản. Việc có quá nhiều công trình được công bố là do hệ thống học thuật khuyến khích các công bố không cần thiết, cần cắt giảm chúng một cách quyết liệt. Giảm số lượng các bài viết và sách báo học thuật sẽ cho phép hệ thống đánh giá ngang hàng hoạt động hiệu quả hơn, sẽ giảm hoặc loại bỏ các tạp chí và nhà xuất bản dởm xuất hiện gần đây, và có lẽ quan trọng nhất là loại bỏ sự căng thẳng lớn từ các giảng viên lúc nào cũng lo lắng về việc xuất bản thay vì việc giảng dạy.
Trong cuốn sách Scholarship Reconsidered: Priorities for the Professoriate xuất bản năm 1990, Ernest L. Boyer lập luận rằng việc đánh giá công việc giảng viên nên bao gồm tất cả các khía cạnh của trách nhiệm học thuật, và nội dung ưu tiên đánh giá cho các giảng viên không làm việc tại các trường đại học định hướng nghiên cứu phải là công việc giảng dạy của họ, chứ không phải kết quả nghiên cứu. Ông lập luận rằng hầu hết các giảng viên cần theo kịp các xu hướng nghiên cứu và tư duy hiện tại trong lĩnh vực của mình, nhưng không nhất thiết phải tạo ra tri thức mới. Tất nhiên, một vài học giả tại các trường đại học không theo định hướng nghiên cứu muốn thực hiện nghiên cứu và công bố thì họ vẫn được phép làm.
| Đang có một cuộc khủng hoảng trong việc xuất bản học thuật nói riêng và trong hệ thống phổ biến tri thức toàn cầu nói chung. Có quá nhiều áp lực đối với các tạp chí hàng đầu. |
Đồng thời, khi nghiên cứu được coi là công việc phổ biến đối với hầu hết các học giả, thì sự công nhận và tôn trọng dành cho việc giảng dạy cần phải được tăng cường. Loại bỏ cả hai dạng rập khuôn từ phía trường và từ phía cá nhân không phải là một nhiệm vụ dễ dàng, nhưng không có nghĩa là không thể thông qua sự kết hợp giữa cây gậy và củ cà rốt. Đa số các trường đại học sẽ không định hướng nghiên cứu và chủ yếu tập trung vào giảng dạy. Các giảng viên nên được khen thưởng vì giảng dạy tốt và phục vụ cho xã hội và ngành công nghiệp chứ không chỉ vì thực hiện tốt nghiên cứu cơ bản. Mô hình Humboldt của Đức cho rằng tất cả các trường đại học đều có sứ mệnh nghiên cứu là lãng phí và không cần thiết để duy trì chất lượng. Nhu cầu được cấp kinh phí nghiên cứu và kinh phí đào tạo tiến sĩ của các trường đại học khoa học ứng dụng (University of Applied Sciences) và các trường đại học không định hướng nghiên cứu khác – và việc các chính trị gia ủng hộ họ – đi ngược lại xu hướng đó. Số lượng các trường đại học khoa học ứng dụng ở châu Âu và các khu vực khác ngày càng tăng, chúng không cần phải có chức năng nghiên cứu mà nên theo đúng với tên gọi để tập trung vào giảng dạy được hỗ trợ bởi nghiên cứu ứng dụng. Tiến sĩ nghề nghiệp (Professional Doctorate) là hướng thay thế cho tiến sĩ nghiên cứu (Research-based PhD) dành cho những người không nhắm đến sự nghiệp tập trung vào nghiên cứu.
Nếu sự khác biệt này được thực hiện một cách cẩn trọng và chỉ xuất bản các công trình nghiên cứu trong các trường đại học định hướng nghiên cứu, chúng tôi dự đoán rằng chất lượng nghiên cứu phát triển sẽ tăng lên và hơn một nửa số bài báo nghiên cứu hiện tại có thể bị loại bỏ.
Chất lượng và sự kiểm soát
Để khôi phục tính hợp lý cho hệ thống xuất bản, phải cắt giảm số lượng lớn các bài viết và sách báo. Chúng tôi không ủng hộ việc tri thức sản xuất tập trung ở các nước giàu có, mà là tri thức cần được sản xuất tập trung chủ yếu ở các trường đại học định hướng nghiên cứu ở tất cả các nước. Các tạp chí nên chú ý nhiều hơn đến sự đa dạng về quan điểm, phương pháp và chủ đề. Sự độc quyền truyền thống của các mô hình nghiên cứu và lĩnh vực chủ đề trong hầu hết các ấn phẩm uy tín cần được phá vỡ với sự đại diện nhiều hơn của các học giả và tác giả chất lượng từ các nền kinh tế đang phát triển và mới nổi, cũng như giới tính và các thể hiện đa dạng khác.
Chúng tôi kêu gọi về chất lượng, nhưng cũng kêu gọi về việc kiểm soát chất lượng cần được thực hiện bởi cộng đồng học thuật thay vì bởi những tổ chức xếp hạng phi học thuật, bởi các nhà xuất bản, bởi các trích dẫn và các độ đo về mức độ ảnh hưởng. Giải pháp là không công bố thêm các nghiên cứu chất lượng kém. Chất lượng, chứ không phải số lượng, nên là mục tiêu, kết hợp với việc đưa kiểm soát chất lượng trở lại cộng đồng học thuật, đồng thời đảm bảo rằng sự kiểm soát đó không bị chi phối bởi các nhóm nhỏ trong các trường đại học nghiên cứu ở các nước giàu có.
Các cải cách có thể
Tất nhiên, các bước đầu tiên là xác định sứ mệnh khác biệt của các trường đại học, đặt các trường vào các danh mục phù hợp và liên kết việc phân bổ tài chính phù hợp với sứ mệnh.
Hệ thống phổ biến tri thức cần thay đổi lớn. Các trường đại học định hướng nghiên cứu, các tổ chức xã hội nghề nghiệp phù hợp, tài trợ của chính phủ và các cơ quan khác cần phải chịu trách nhiệm nhiều hơn nữa và tăng cường kiểm soát các hệ thống đã bị thương mại hóa quá mức và một phần đã bị hư hỏng. Các tạp chí và nhà xuất bản dởm cần phải được loại bỏ. Giá cả trên trời của nhiều nhà xuất bản thuộc khu vực tư nhân độc quyền – như Elsevier và Springer – cần phải được cắt giảm. Hệ thống đánh giá ngang hàng, vốn là trung tâm của việc duy trì chất lượng nghiên cứu và xuất bản khoa học, cần phải được tăng cường. Về cơ bản, chúng tôi cho rằng hệ thống xuất bản đang nằm ngoài tầm kiểm soát và tại thời điểm này trong một cuộc khủng hoảng sâu sắc về số lượng công trình đang tìm nơi xuất bản và số công trình được công bố. Số lượng quá lớn này đã áp đảo hệ thống xuất bản, tạo nên tình trạng thương mại hóa quá mức và sinh ra tham nhũng.
Lập luận và đề xuất của chúng tôi về giải pháp cho vấn đề này là giảm số lượng các công trình được công bố, không phải bằng cách can thiệp vào quyền tự do của các học giả hoặc tập trung quyền lực vào tay các nhà môi giới học thuật truyền thống. Đề nghị đơn giản của chúng tôi là: cần phải công nhận rằng hầu hết các trường đại học và hầu hết các học giả trên toàn cầu đang tập trung vào giảng dạy – và phần lớn các trường đại học nhận thức được vai trò quan trọng của họ là tập trung vào giảng dạy chứ không tìm cách trở thành các tổ chức nghiên cứu chuyên sâu.