Elena Denisova-Schmidt
Elena Denisova-Schmidt là giảng viên Đại học St. Gallen, Thuỵ Sỹ, nhà nghiên cứu của Trung tâm Giáo dục Đại học Quốc tế, Boston College, Hoa Kỳ. E–mail: elena.denisova-schmidt@unisg.ch.
Tạp chí Wall Street đưa ra một cảnh báo: sinh viên quốc tế du học tại Mỹ gian lận nhiều hơn sinh viên Mỹ. Cũng theo tờ báo này, trong năm học 2014-2015, báo cáo của các trường đại học công lập Mỹ ghi nhận tỷ lệ 5% sinh viên ngoại quốc du học tại Mỹ bị cáo buộc gian lận, so với 1% sinh viên bản địa. Tờ Thời Báo của Luân Đôn cũng từng tiết lộ con số 50 ngàn trường hợp sinh viên đại học bị cáo buộc gian lận trong các năm 2012-2015. Theo tờ báo này, tỷ lệ gian lận trong sinh viên quốc tế đến từ các nước ngoài Liên minh châu Âu dường như cao gấp 4 lần. Chỉ trong một năm học, Cơ quan Di trú Australia đã thu hồi visa của hơn 9000 sinh viên quốc tế vì có hành vi gian lận trong học thuật.
Vì sao xảy ra những chuyện như vậy, gian lận trong học thuật là gì? Gian lận trong học thuật, liên quan đến sinh viên, bao gồm nhiều loại khác nhau, từ điểm danh thay, thi hộ người khác, đạo văn, đến những hành vi môi giới, hối lộ bằng quà/tiền để trúng tuyển, mua điểm, mua đề thi/đề kiểm tra, mua quyền ưu tiên, mua bằng tốt nghiệp và bằng cấp giả.
Theo tờ báo này, tỷ lệ gian lận trong sinh viên quốc tế đến từ các nước ngoài Liên minh châu Âu dường như cao gấp 4 lần
Vì sao sinh viên quốc tế gian lận nhiều hơn?
Những sinh viên gian lận phần đông đến từ các nước có nạn tham nhũng. Một công trình nghiên cứu tại các trường công lập ở Nga – quốc gia có nạn tham nhũng cao – cho thấy: trong giai đoạn học đại học, càng những năm học sau sinh viên càng sử dụng nhiều kỹ thuật gian lân hơn, tỷ lệ gian lận tăng lên đáng kể: “dùng ‘phao’ trong thi cử” tăng 12%; “quay cóp trong thi cử” tăng 25%; “đạo văn từ Internet” tăng 15%; “thuê người khác làm thay luận văn/luận án” tăng 12,5%; “đưa ra những lý do thiếu trung thực để bào chữa cho thất bại học thuật” tăng 11%. Công trình nghiên cứu này cũng chỉ ra rằng tỷ lệ sinh viên đút lót/hối lộ ở các khoá học sau cao hơn hơn so với sinh viên mới vào, trên 52%. Biện minh cho những hành động gian lận, sinh viên Nga cho rằng họ bị buộc phải học thuộc lòng, làm bài tập quá nhiều, và nhiều môn học theo họ là hoàn toàn vô bổ.
Trang web về giáo dục Sdaxue.com bắt đầu thu thập thông tin về các “xưởng cấp bằng” ở Trung Quốc từ năm 2013. Cho đến nay nó đã có được một danh sách gồm hơn 400 cơ sở giả mạo loại này. Các đại học giả mạo tìm cách thu hút các thí sinh có điểm thi gaokao thấp (gaokao là kỳ thi quốc gia tuyển sinh đại học của Trung Quốc) hoặc thanh niên từ những thị trấn nhỏ và vùng nông thôn. Các trường loại này thường cố tình đặt tên gần giống với những tên tuổi nổi danh lâu đời. Chẳng hạn, “Beijing Institute of Civil Engineering and Architecture”, lập lờ với tên “Beijing University of Civil Engineering and Architecture” đã nổi danh 80 năm. Hay cái tên “Beijing Tongji University of Medical Science” – một trường giả mạo bán bằng đại học với giá 300 yuan (tương đương 45 USD), dễ dàng gây nhầm lẫn với “Tongji Medical College” – một trường y hàng đầu của Trung Quốc. Các trường giả mạo một khi bị vạch mặt, thường vẫn tiếp tục dịch vụ “đào tạo”, chỉ thay mới tên website. Năm 2015, Thời báo New York đã phát hiện công ty bán bằng online Axact, có trụ sở tại thành phố Pakistani, Karachi (Pakistan), từng có doanh thu nhiều chục triệu USD mỗi năm.
Những khác biệt văn hoá là cũng là một lý do giải thích cho việc nhiều sinh viên quốc tế gian lận. Trong nhiều nền văn hoá, học sinh được dạy phải lặp lại lời thầy cô mà không cần thắc mắc hay suy nghĩ; mọi ý kiến khác đều bị xem là “sai”. Vì thế, sinh viên quốc tế phải đối mặt với những thách thức khi hội nhập với “tự do học thuật” Tây Phương, và họ cần thời gian để thích nghi. Cách thức viết một bài nghiên cứu ở các nước khác và bằng các ngôn ngữ khác có thể hoàn toàn khác với các bài nghiên cứu viết bằng tiếng Anh ở Mỹ hoặc Anh. Ngoài ra, ở nhiều nước, học sinh trung học không được trang bị kỹ năng viết hàn lâm. Những hướng dẫn diễn đạt theo cách không rõ ràng cũng có thể là một nguyên nhân dẫn đến gian lận.
Các trường đại học có thể làm gì?
Một khảo sát liên tục từ năm 2004 đến 2014 tập trung vào sinh viên các trường đại học Australia cho thấy việc sử dụng phần mềm so khớp văn bản và các biện pháp can thiệp có tính giáo dục nhằm nâng cao nhận thức về liêm chính học thuật đã tỏ ra có hiệu quả. Tuy nhiên các biện pháp nói trên cũng chỉ áp dụng được với một số kiểu gian lận, những kiểu có thể dạy và phát hiện được, như đạo văn đơn giản bằng copy/paste mà không thay đổi. Cơ quan Trao đổi Học thuật Đức (DAAD), phối hợp với Đại sứ quán Đức ở Bắc Kinh đã lập ra cơ quan Thẩm định Học thuật (APS- Akademische Prüfstelle) vào năm 2001. Cơ quan này có nhiệm vụ thẩm tra các loại bằng cấp/chứng chỉ được cấp ở Trung Quốc bằng cách phỏng vấn sinh viên về chính các kiến thức họ đã học và lấy bằng. Việc tái kiểm này, cùng với kiểm tra ngôn ngữ thường được áp dụng đối với du học sinh Trung Quốc nộp đơn vào các trường đại học Đức, Áo, Bỉ và Thuỵ Sỹ. Bên cạnh các biện pháp chống đạo văn khác nhau và các quy trình tích hợp sử dụng các phần mềm chống gian lận như Turnitin hoặc Unplag, giảng viên cần đưa ra những hướng dẫn và yêu cầu rõ ràng với sinh viên, đồng thời lưu ý đến nền tảng văn hoá cũng như giáo dục của họ. Tuy nhiên, rất khó yêu cầu giảng viên thực hiện điều này. Giảng viên cơ hữu bị áp lực phải tham gia nghiên cứu, giảng dạy dường như không giúp nhiều cho việc thăng tiến. Giảng viên thỉnh giảng quan tâm chủ yếu đến việc gia hạn được hợp đồng. Các nhà quản lý không muốn mất sinh viên quốc tế, những người đang đóng góp quan trọng cho ngân sách của trường. Hơn nữa, không phải ai cũng sẵn sàng nói về vấn đề gian lận một cách cởi mở, bởi vì việc đó có thể bị coi là kỳ thị chủng tộc. Những sự lệ thuộc không thích hợp này có thể dẫn đến hậu quả khôn lường: những người thiếu trình độ, hoặc sử dụng bằng cấp giả có thể dành được những vị trí quan trọng, và năng lực kém sẽ khiến họ phạm sai lầm nghiêm trọng, thậm chí gây nguy hại đến tính mạng con người. Các trường đại học cần nhận thức rõ vấn đề này và huy động mọi nguồn lực cần thiết để hạn chế tình trạng sinh viên gian lận trong học tập.