Ấn Độ: Chính trị và những mối đe dọa đối với tự do học thuật

Philip G. Altbach và Eldho Mathews

Philip G. Altbach là Giáo sư danh dự và thành viên xuất sắc tại Trung tâm Giáo dục Đại học Quốc tế tại Boston College, Hoa Kỳ. E-mail: altbach@bc.edu.  

Eldho Mathews là Cán bộ chương trình Quốc tế hóa Giáo dục Đại học tại Hội đồng Giáo dục Đại học Bang Kerala, Ấn Độ. E-mail: eldhomathews@gmail.com

Giáo dục đại học ở Ấn Độ vốn luôn chịu ảnh hưởng bởi các yếu tố chính trị, thế nhưng Chính phủ Đảng Bharatiya Janata hiện tại lại tiếp tục làm gia tăng đáng kể sự chính trị hóa. Sự can thiệp của các yếu tố chính trị vào việc tuyển dụng các vị trí như hiệu trưởng, giáo sư là những hạn chế đối với tự do học thuật. Điều này còn kéo theo vấn đề khác và khiến chúng càng trở nên phổ biến. Sự can thiệp này đe dọa tới môi trường trí tuệ tự do, cởi mở, ví dụ như trong các trường hợp kiểm duyệt gần đây và hành động trừng phạt đối với các giảng viên hay sinh viên tại nhiều cơ sở.

Tháng 6 năm 2024, không lâu sau khi tái đắc cử nhiệm kỳ thủ tướng lần thứ ba, ông Narendra Modi đã khánh thành một cơ sở mới của Đại học Nalanda ở Bihar, miền đông Ấn Độ. Trong buổi lễ, Thủ tướng Modi nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tạo ra và duy trì một môi trường học thuật nơi mà các giá trị tri thức có thể được tự do theo đuổi bằng cách tuyên bố rằng: “Nalanda là lời khẳng định cho sự thật: Tri thức không thể bị hủy diệt ngay cả khi sách bị thiêu rụi”. Tuy nhiên, sự phát triển của Đại học Nalanda sau năm 2010, một nỗ lực chung của giáo dục khu vực Đông Á, lại trở nên mâu thuẫn với tuyên bố trên vì nó phản ánh những thách thức trong việc duy trì sự độc lập học thuật, cũng như việc thể hiện mối quan hệ phức tạp giữa các trường đại học và các thế lực chính trị tại Ấn Độ.   

Giáo dục đại học Ấn Độ luôn mang tính chính trị. Sau khi giành độc lập, các chính trị gia (và những người khác) đã thành lập các trường cao đẳng và đại học để tạo điều kiện cho sự thăng tiến sự nghiệp và xây dựng sự ủng hộ. Trong những thập kỷ gần đây, đã có sự trở lại của các chính trị gia – những người đã thành lập các doanh nghiệp giáo dục tư nhân quy mô lớn, bao gồm trường học, trường cao đẳng và đại học. Bởi vì giáo dục đại học là một đòn bẩy quan trọng cho sự tiến bộ xã hội và thành công kinh tế, nó luôn dành được một sự quan tâm lớn từ xã hội.

Nhiều trường hợp có thể được tìm thấy nơi chính quyền bang và trung ương đã tiến hành đặt các cơ sở sau trung học mới ở những địa điểm đem lại lợi về mặt chính trị. Nhiều trường trong số đó được thành lập để đáp ứng nhu cầu của cử tri dựa trên các yếu tố về văn hóa xã hội. Việc đặt tên và đổi tên các trường đại học thường bị ảnh hưởng bởi các yếu tố chính trị hay bản sắc khu vực. Ví dụ, Đại học Pune được đổi tên thành Đại học Savitribai Phule Pune để ghi nhận những đóng góp của nhà cải cách xã hội Savitribai Phule. Đại học Bombay trở thành Đại học Mumbai để phản ánh sự thay đổi tên thành phố, từ Bombay thành Mumbai. Cũng có những yêu cầu thành lập các trường đại học trung ương được đặt tên theo các nhà lãnh đạo tinh thần Guru Gobind Singh ở Bihar và Sree Narayana Guru ở Kerala.

Các cuộc bổ nhiệm hoặc thăng chức trong giới học thuật đôi khi được thực hiện vì những lý do khác bên cạnh chất lượng của giáo sư hay hiệu trưởng, ví dụ dựa trên các yếu tố cá nhân hoặc chính trị. Các chuẩn mực về tự do học thuật không phải lúc nào cũng được tuân thủ chặt chẽ, đặc biệt là ở nhiều trường cao đẳng đại học, nơi giáo viên cần phải cẩn trọng trong những gì họ giảng dạy hoặc viết ra.

Tuy nhiên, giáo dục đại học Ấn Độ, đặc biệt là các trường đại học vẫn tuân thủ các chuẩn mực quốc tế về tự do học thuật. Nhìn chung, các giáo sư được tự do giảng dạy mà không sợ bị kỷ luật hoặc sa thải vì quan điểm của họ. Họ có thể thực hiện nghiên cứu và công bố công trình của mình một cách tự do, có thể phát biểu, viết bài trên các diễn đàn công cộng và truyền thông. Các trường đại học, thường bị mắc kẹt bởi sự quan liêu, thỉnh thoảng phải đối mặt với cáo buộc can thiệp chính trị trong việc tuyển dụng giảng viên. Tuy nhiên, họ vẫn được hưởng quyền tự chủ tương đối khi nói đến việc thăng tiến của giảng viên hiện tại.

Thay đổi chính trị căn bản

Có thể nói rằng giáo dục đại học Ấn Độ đã bị chính trị hóa một cách căn bản từ thời kỳ Modi. Đây là một mối nguy hiểm nghiêm trọng đối với các tổ chức học thuật, giới học thuật và đời sống học thuật nói chung. Những xu hướng này, có thể được xem là một phần của các xu hướng “phi tự do” trong xã hội nói chung và tất nhiên Ấn Độ không phải là quốc gia duy nhất phải trải qua quá trình này. Sẽ đến một lúc, phần còn lại của thế giới, bao gồm cả các đối tác học thuật tiềm năng của Ấn Độ, sẽ nhận thấy sự suy giảm này và nó có thể ảnh hưởng đến quyết định của họ khi Ấn Độ đang tìm cách gia nhập hàng ngũ hàng đầu của giáo dục đại học toàn cầu.

Không nghi ngờ khi cho rằng giới tinh hoa chính trị chịu trách nhiệm cho sự chính trị hóa đều nhận thức rõ tầm quan trọng của giáo dục đại học trong đời sống trí tuệ Ấn Độ; việc ngăn chặn những tiếng nói phản biện  là một dấu hiệu của các xã hội “phi tự do” trên toàn thế giới.

Các ví dụ về thay đổi

Cách đây không lâu, lãnh đạo Đảng Quốc đại Ấn Độ Rahul Gandhi đã có một số bình luận về các hiệu trưởng được bổ nhiệm theo dạng chính trị và vấp phải nhiều chỉ trích. Nhưng thực tế là chính quyền Đảng Bharatiya Janata (BJP) trên khắp cả nước đã thay thế các hiệu trưởng các trường đại học bằng những người được bổ nhiệm, nhiều người trong số đó có ít kinh nghiệm giáo dục đại học. Những người được bổ nhiệm này đã tái cấu trúc các trường đại học với đội ngũ giảng viên có liên minh chính trị và thông qua một số thay đổi khác. Đây là lần đầu tiên trong lịch sử sau khi giành được độc lập của Ấn Độ mà sự can thiệp trực tiếp vào giới học thuật trở nên rõ ràng như vậy. Điều này nghiêm trọng đến mức các chính phủ không thuộc BJP ở các bang Kerala, Tamil Nadu, Tây Bengal và Punjab đang cố gắng loại bỏ các thống đốc bang do trung ương bổ nhiệm làm hiệu trưởng danh dự của các trường đại học bang. Điều này mang lại cho họ quyền kiểm soát quá trình bổ nhiệm hiệu trưởng.   

Xu hướng tự do học thuật cũng đang bị đe dọa. Có lẽ vấn đề nguy hiểm nhất là tự kiểm duyệt lại càng trở nên phổ biến, đặc biệt là trong ngành khoa học xã hội và nhân văn. Ngay cả khi các học giả cấp cao cũng sợ xuất bản công trình mà họ nghĩ rằng nó có thể bị gây rắc rối từ chính quyền bang hoặc giới truyền thông thân BJP. Đã có một số trường hợp được báo cáo, trong đó các giáo sư nổi tiếng đã xuất bản tài liệu gây tranh cãi và các trường đại học của họ đã không đứng ra bảo vệ họ. Có thông tin cho rằng trong thư từ chức gửi Đại học Ashoka vào năm 2021, nhà khoa học chính trị lỗi lạc Pratap Bhanu Mehta đã viết rằng việc ông công khai viết bài ủng hộ các giá trị hiến pháp về tự do và tôn trọng bình đẳng cho tất cả công dân bị coi là mang lại nhiều rủi ro cho trường đại học.

Ngay cả các tạp chí uy tín nổi tiếng về sự độc lập cũng đã bị giới hạn. Những áp lực này có thể được cảm nhận ngay cả ở cấp cao nhất của hệ thống học thuật Ấn Độ, điều này nói lên rất nhiều về tình hình trên toàn bộ hệ thống giáo dục đại học Ấn Độ. Giáo sư Sameena Dalwai, một giảng viên tại Đại học Toàn cầu O.P. Jindal, gần đây đã phải chịu một chiến dịch bôi nhọ trực tuyến do các nhóm cánh hữu dàn dựng, cùng với việc nộp đơn khiếu nại cảnh sát chống lại bà. Các ví dụ khác, chẳng hạn như việc Giáo sư K.S. James bị đình chỉ chức vụ giám đốc Viện Khoa học Dân số Quốc tế ở Mumbai và việc nhà nhân học Filippo Osella người Anh bị trục xuất khỏi sân bay Thiruvananthapuram ở Kerala, cũng vẽ nên một bức tranh vô cùng ảm đạm.   

Ngay cả sinh viên cũng đã bị cuốn vào sự chính trị hóa trong khuôn viên trường. Gần đây, Viện Khoa học Xã hội Tata đã đình chỉ một nghiên cứu sinh tiến sĩ vì bị cáo buộc “các hoạt động chống đối quốc gia”. Tuy nhiên, Diễn đàn Sinh viên Tiến bộ, trước đây do sinh viên này lãnh đạo, tuyên bố rằng việc đình chỉ anh ta là do tham gia cuộc biểu tình chống lại “các chính sách chống sinh viên” của chính phủ trung ương. Tất nhiên, chính trị trong khuôn viên giáo dục truyền thống vẫn tiếp diễn, khi các tổ chức sinh viên cánh hữu như Akhil Bharatiya Vidyarthi Parishad hoạt động ngày càng tích cực hơn, ngay cả tại các trường đại học theo truyền thống cánh tả như Đại học Jawaharlal Nehru ở New Delhi. Nhưng một điểm mới ở đây là sinh viên sẽ báo cáo với ban quản lý trường về giáo sư giảng dạy nếu nội dung bài giảng không phù hợp với quan điểm của họ. Điều này đôi khi dẫn đến việc giảng viên bị kỷ luật.

Kết luận

Những xu hướng kể trên đang đặc biệt trở nguy hiểm đối với giáo dục đại học Ấn Độ cũng như với đời sống nói chung. Một nền học thuật độc lập và tự do là điều vô cùng quan trọng đối với bất kỳ xã hội nào. Giới học thuật phải được tự do tham gia vào nghiên cứu mà không bị kiểm soát và có khả năng xuất bản, phát biểu trong lĩnh vực chuyên môn của họ. Điều này đúng với “khoa học mềm” cũng như các lĩnh vực STEM. Điều này còn đặc biệt đúng ở Ấn Độ, nơi có nhiều trí thức và nhà phân tích hàng đầu đang giảng dạy ở các trường đại học. Hơn nữa, khi Ấn Độ tìm cách xây dựng các trường đại học đẳng cấp thế giới và hợp tác với các trường đại học tốt nhất trên toàn thế giới, tự do học thuật và quyền tự chủ là những điều kiện tiên quyết cần phải có.