Andreas Vasilopoulos và George Dourgkounas
Andreas Vasilopoulos là Trợ lý Giáo sư tại Đại học Patras, Hy Lạp. E-mail: andreasv@upatras.gr.
George Dourgkounas là Trợ giảng học thuật tại Đại học Patras, Hy Lạp. E-mail: dourgkounas@upatras.gr.
Giáo dục đại học được đánh giá cao trong xã hội Hy Lạp, và trong nhiều năm, nó gắn liền với các trường đại học công lập, trái ngược với sự phát triển ở châu Âu và toàn cầu. Tuy nhiên, gần đây, các trường đại học công lập đã bắt đầu ra khỏi thế độc quyền cung cấp giáo dục đại học, với sự ra đời của các trường cao đẳng và đại học ngoài công lập. Bối cảnh giáo dục đại học Hy Lạp ngày càng trở nên phức tạp, và chúng ta sẽ thảo luận về những thách thức đặc biệt thú vị này.
Hiến pháp Hy Lạp không phải lúc nào cũng cấm cá nhân thành lập trường đại học. Năm 1911, Hiến pháp cho phép thành lập các trường đại học tư thục. Tuy nhiên, sau Nội chiến Hy Lạp, vào năm 1952, sự phụ thuộc chặt chẽ vào nhà nước của các trường đại học được củng cố với mục đích thúc đẩy các giá trị và duy trì tiêu chuẩn ý thức hệ. Năm 1975, sau thời kỳ độc tài quân sự, tất cả các đảng phái chính trị ở Hy Lạp đều theo định hướng nhà nước mạnh mẽ trong việc tiếp cận giáo dục đại học. Do đó, các điều khoản liên quan của Hiến pháp vẫn không hề thay đổi. Kể từ đó, việc cấm các cơ quan tư nhân thành lập và vận hành trường đại học đã được thể chế rõ ràng và được tái khẳng định bởi các quyết định của hội đồng nhà nước. Hiến pháp nghiêm cấm các hoạt động vì lợi nhuận và phi lợi nhuận của tư nhân trong lĩnh vực giáo dục đại học.
Giáo dục đại học không chính thức ở Hy Lạp và các trường đại học ngoài công lập
Tuy nhiên, thực tế này không ngăn cản việc thành lập và hoạt động của nhiều tổ chức tư nhân cung cấp dịch vụ giáo dục đại học trên cơ sở luật năm 1935 sửa đổi và bổ sung các quy định về giáo dục nghề nghiệp. Các tổ chức này cấp các chứng chỉ đơn giản, không được nhà nước Hy Lạp công nhận do hoàn toàn không có sự giám sát của nhà nước đối với các chương trình học của họ. Tuy nhiên, họ đã phát triển đáng kể nhờ tận dụng nhu cầu ngày càng tăng về giáo dục đại học và nhận thức về sự thiếu hụt trong việc cung cấp giáo dục hiện tại của nhà nước, điều này cho phép vấn đề trở thành mối quan tâm đáng kể đối với đất nước.
Mặc dù tình trạng không chắc chắn đang diễn ra xung quanh tương lai của giáo dục đại học, quy mô của thị trường lại được thể hiện rõ ràng hơn, có thể giải thích cho sự quan tâm trong một khoảng thời gian tương đối dài. Hiện tại, 30 trường ở Hy Lạp hoạt động như các chi nhánh của các trường đại học nước ngoài. Phần lớn các trường này (26 trên 30) hợp tác với các trường đại học Anh, trong khi những trường khác đã thiết lập nhượng quyền thương mại với các trường từ Pháp, Hà Lan và Hoa Kỳ. Cần lưu ý rằng các trường không có nghĩa vụ cung cấp dữ liệu về tất cả sinh viên của họ. Tuy nhiên, dữ liệu từ Vương quốc Anh cho năm học 2020 – 2021 cho thấy số lượng sinh viên tại các trường hoạt động như các chi nhánh của các trường đại học Anh ở Hy Lạp đạt 21.530, bao gồm một số từ Balkan và từ các nước châu Á. Số lượng sinh viên đại học theo học tại 24 trường đại học trong cùng kỳ là 281.596.
Những yếu tố chính trong cuộc tranh luận về các trường đại học tư thục ở Hy Lạp
Cuộc tranh luận xung quanh các trường đại học tư thục ở Hy Lạp tập trung vào 2 lĩnh vực riêng biệt. Ngày nay, do sự xung đột giữa luật quốc gia và luật EU, Hy Lạp công nhận sự tương đương về trình độ chuyên môn của bằng cấp đại học được cấp với sự hợp tác của các cơ sở giáo dục đại học công lập và tư thục châu Âu. Tuy nhiên, cách tiếp cận này đã phá vỡ lệnh cấm thành lập các cơ sở giáo dục đại học tư thục ở Hy Lạp. Điều này mang lại những tác động đáng chú ý tới cấu trúc và nội dung của giáo dục đại học trong nước. Có lẽ hậu quả rõ ràng nhất là sự xuất hiện của các trường đại học ngoài công lập, điều này đánh dấu một bước tiến đáng kể về mặt quy phạm trong giáo dục đại học Hy Lạp. Việc thành lập các tổ chức này được khởi xướng bởi Luật 5094/2024. Tại thời điểm này, điều quan trọng cần lưu ý là việc thành lập các trường đại học ngoài công lập không nhất thiết đồng nghĩa với việc loại bỏ các trường liên kết nước ngoài. Điều này đặc biệt đúng khi xét đến việc bằng cấp của họ sẽ tiếp tục được công nhận cho các mục đích nghề nghiệp.
Kết luận
Một mặt, Chính phủ và các đảng chính trị Hy Lạp đã thể hiện sự chú ý về sự trì trệ của việc sửa đổi các điều khoản Hiến pháp về trường đại học tư thục trong những năm qua. Điều này có thể xuất phát từ nhiều yếu tố, bao gồm cả mối lo ngại về các chi phí chính trị tiềm ẩn liên quan đến việc sửa đổi điều khoản hiến pháp ở Hy Lạp. Ngoài ra, các cân nhắc về ý thức hệ và sự phản đối ý thức hệ thực sự cũng góp phần vào sự do dự này.
Mặt khác, cần phải thừa nhận rằng việc theo đuổi giáo dục đại học thường được coi là một mục tiêu trong xã hội Hy Lạp. Điều này có thể xuất phát từ lời hứa thăng tiến về địa vị xã hội cho người tốt nghiệp và nhận thức về một nhà nước với hệ thống phúc lợi bị tàn phá bởi những cuộc khủng hoảng liên tục và thể chế quan liêu đang tồn tại. Thêm vào đó, các kỳ thi tuyển sinh đại học được coi là một trong những tổ chức công bằng nhất ở Hy Lạp.
Phong trào sinh viên ở Hy Lạp trong lịch sử đã thể hiện sự phân tán đáng kể, thiếu đi một tiếng nói đại diện thống nhất. Ví dụ, sinh viên Hy Lạp không được là đại diện trong Liên minh Sinh viên châu Âu (ESU). Về phần mình, cộng đồng học thuật đã xác định hỗ trợ thiết thực cho các trường đại học công lập là lĩnh vực trọng tâm chính, với sự nhấn mạnh vào việc giám sát và đánh giá các tiêu chuẩn chất lượng học thuật trong các trường cao đẳng tư thục.
Rõ ràng là kết quả cuối cùng của những nỗ lực để điều chỉnh bức tranh giáo dục đại học và đáp ứng nhu cầu của đất nước vẫn chưa được làm rõ. Kết quả này tồn tại song hành với những phát triển quốc tế, và với những quyết định liên quan đến lệnh cấm theo hiến pháp về việc thành lập các trường đại học tư thục ở Hy Lạp. Tuy nhiên, có một điều chắc chắn: Trong những năm tới, giáo dục đại học Hy Lạp sẽ được cung cấp bởi cả trường đại học công lập và ngoài công lập. Bằng cấp giáo dục đại học được công nhận cho mục đích nghề nghiệp sẽ được cấp bởi các cơ sở công lập, ngoài công lập và tư thục.