Stephen Wilkins và Jeroen Huisman
Giáo sư Stephen Wilkins là Giảng viên tại Trung tâm Quản lý Giáo dục đại học quốc tế (ICHEM), Đại học Bath, Vương quốc Anh. Email: sjkw20@bath.ac.uk.
Jeroen Huisman là Giáo sư tại Trung tâm Quản trị Giáo dục Đại học Ghent (CHEGG), Đại học Ghent, Bỉ. Email: Jeroen.Huisman@UGent.be .
Bài viết này dựa trên một báo cáo được trình bày tại Hội nghị Quốc tế SRHE 2024, tổ chức tại Nottingham, Vương quốc Anh, từ ngày 4 đến ngày 6 tháng 12 năm 2024.
Định nghĩa hiện nay quy định giáo dục xuyên quốc gia (TNE) là một trường/ viện đại học hoặc chương trình đào dục bên ngoài biên giới quốc gia, không bao gồm một số tổ chức thực chất hoạt động trong lĩnh vực TNE. Trường đại học mang thương hiệu quốc gia (country-branded universities – CBU) không ra khỏi biên giới, nhưng họ vay mượn hoặc chuyển giao các yếu tố của hệ thống giáo dục đại học của quốc gia liên kết, bao gồm cả văn hóa và giá trị của quốc gia đó. Trong bài này chúng tôi đưa ra một định nghĩa rộng và bao quát hơn về TNE bao gồm nhiều hình thức tổ chức đa dạng hơn.
Hầu hết các định nghĩa hiện hành về giáo dục xuyên quốc gia (transnational education – TNE) đều chỉ bao gồm các trường/ viện đại học và/ hoặc chương trình giáo dục đại học vượt qua biên giới quốc gia. Ví dụ, UNESCO và Hội đồng châu Âu định nghĩa TNE là “tất cả các loại chương trình giáo dục đại học, tập hợp các khóa học, hoặc dịch vụ giáo dục cung cấp cho người học ở một quốc gia khác với quốc gia của trường cấp bằng”. TNE cũng được chấp nhận rộng rãi rằng bao gồm giáo dục từ xa và giáo dục trực tuyến, chương trình nhượng quyền thương mại hoặc chương trình hợp tác với một trường/viện khác, chương trình cấp bằng chung hoặc bằng kép, và cơ sở chi nhánh quốc tế.
Trường đại học mang thương hiệu quốc gia
Trường đại học mang thương hiệu quốc gia (Country-Branded Universities – CBU) là một hình thức phổ biến của các tổ chức giáo dục đại học, đặc biệt ở châu Á và Trung Đông. Tên của CBU bao gồm tên quốc gia, chẳng hạn như American University ở Beirut (Li Băng), Trường Đại học Việt – Đức (Việt Nam). Trong những ví dụ này, các quốc gia liên kết (nước ngoài) là Hoa Kỳ và Đức, còn campus đại học tương ứng thì được đặt tại Li Băng và Việt Nam. Có khoảng hơn 120 CBU trên toàn cầu và ít nhất 80 trong số các trường/ viện đại học này mang thương hiệu Hoa Kỳ. CBU cũng liên kết với nhiều quốc gia khác như Canada, Trung Quốc, Nhật Bản, Nga và Vương quốc Anh (gọi là Trường đại học Anh).
CBU thường là đại học tư thục, độc lập, nhận được sự hỗ trợ về mặt học thuật và quản trị từ một hoặc nhiều trường đại học hoặc tổ chức nước ngoài. Chương trình đào tạo của CBU có thể được công nhận ở nước sở tại và/ hoặc nước liên kết. Các đại học này thuộc sở hữu địa phương, thường là của chính phủ, một cá nhân giàu có hoặc một tổ chức ở nước sở tại. CBU có thể giúp tăng năng lực giáo dục đại học và cải thiện chất lượng giáo dục ở nước sở tại, có thể vì lợi nhuận hoặc phi lợi nhuận.
Các trường/ viện đại học đối tác nước ngoài của CBU có thể đảm nhận nhiều trách nhiệm bao gồm phát triển chương trình đào tạo, hỗ trợ mua sắm tài nguyên và tuyển chọn cán bộ học thuật, cũng như đảm bảo chất lượng. Tuy nhiên, trách nhiệm cuối cùng đối với các quyết định chiến lược, tài chính và hoạt động thường thuộc về bên sáng lập. Thực tế cho thấy quan hệ đối tác và hỗ trợ suy yếu dần theo thời gian. Một số CBU được hỗ trợ tốt từ nước ngoài, một số khác tự thân vận động với sự hỗ trợ tối thiểu từ nước ngoài.
Sự cần thiết phải định nghĩa lại TNE
Hầu hết các nghiên cứu về CBU đều tập trung vào các trường/ viện đại học liên kết với Hoa Kỳ. Các tác giả đôi khi nói rõ hoặc ngụ ý rằng các đại học này hoạt động trong lĩnh vực TNE, mặc dù CBU không phù hợp với các định nghĩa hiện có của TNE. Các định nghĩa này quy định rằng một trường/ viện đại học hoặc chương trình giáo dục xuyên quốc gia phải ra ngoài biên giới quốc gia, nhưng không đúng với trường hợp CBU. Mặc dù CBU không ra ngoài biên giới quốc gia, nhưng họ mượn hoặc chuyển giao các yếu tố của hệ thống giáo dục đại học của quốc gia liên kết. Thực tế, các CBU và chương trình đào tạo không vượt qua biên giới quốc gia, nhưng những yếu tố khác như mô hình đào tạo, phương pháp sư phạm, cán bộ học thuật, sinh viên, văn hóa và giá trị quốc gia lại xuyên biên giới.
Khi CBU áp dụng các khía cạnh của hệ thống giáo dục đại học và văn hóa của quốc gia liên kết, thì trải nghiệm giáo dục tổng thể của sinh viên tại một cơ sở chi nhánh quốc tế và CBU trên thực tế là như nhau. Do đó, sinh viên, phụ huynh và nhà tuyển dụng ở nước sở tại có thể không phân biệt CBU với các cơ sở chi nhánh quốc tế. Trong mắt họ, cả hai đều là đại học “nước ngoài” cung cấp nền giáo dục nước ngoài.
Nếu các bên liên quan coi CBU là đại học TNE, chúng tôi đề xuất rằng việc xem xét lại định nghĩa về “giáo dục xuyên quốc gia”, phát biểu một định nghĩa rộng và bao quát hơn bao gồm nhiều hình thức tổ chức đa dạng hơn là hoàn toàn hợp lý. Giải quyết vấn đề mấu chốt: Chỉ tập trung vào các chương trình hoặc trường/ viện đại học vượt qua biên giới sẽ hạn chế sự hiểu biết đầy đủ về TNE.
Định nghĩa sửa đổi về giáo dục xuyên quốc gia
Theo quan điểm trong thảo luận trên, chúng tôi đưa ra định nghĩa sau: “Giáo dục xuyên quốc gia là một hình thức giáo dục vay mượn hoặc chuyển giao các yếu tố của hệ thống giáo dục của một quốc gia, cũng như văn hóa và giá trị của quốc gia đó, sang một quốc gia khác”.
Các loại nhà cung cấp TNE được bao gồm trong định nghĩa mới
- Cơ sở chi nhánh quốc tế (International Branch Campus – IBC): một cơ sở thuộc sở hữu, ít nhất là một phần, bởi một trường/ viện đại học nước ngoài.
- Cơ sở nhượng quyền quốc tế (International Franchise Campus – IFC): một cơ sở hoạt động dưới tên của một trường/ viện đại học nước ngoài, nhưng đại học nước ngoài đó không có quyền sở hữu.
- Trung tâm học tập quốc tế: một IBC/ IFC nhỏ hoặc một cơ sở chủ yếu phục vụ sinh viên du học.
- Nhà cung cấp nhượng quyền thương mại: một trường cao đẳng hoặc học viện tư thục cung cấp các chương trình đào tạo của trường đại học nước ngoài.
- Trường đại học mang thương hiệu quốc gia (CBU): một trường/ viện đại học tư thục thuộc sở hữu địa phương có tên nước ngoài, vay mượn hoặc chuyển giao các yếu tố của hệ thống giáo dục đại học của quốc gia liên kết, cũng như văn hóa và giá trị của quốc gia đó.
- Trường đại học được nước ngoài hỗ trợ: một CBU nhận được tài trợ và/ hoặc hỗ trợ mạnh mẽ từ (các) đối tác nước ngoài.
- Trường đại học liên kết với nước ngoài: một CBU hoạt động mà không có bất kỳ sự hỗ trợ hoặc bảo trợ đáng kể nào từ nước ngoài.
- Trường đại học liên kết quốc tế (hoặc liên doanh): một trường /viện đại học được đồng sáng lập bởi các trường/ viện đại học, tổ chức hoặc chính phủ từ nước sở tại và nước ngoài. Các trường/ viện đại học này còn được gọi là trường đại học song phương.
- Trường đại học khu vực: một trường/ viện đại học được thành lập, tài trợ và quản lý bởi một nhóm các quốc gia trong cùng khu vực.
- Trường đại học Trung Quốc – nước ngoài (Sino – Foreign University – SFU): một hình thức giáo dục hợp tác Trung Quốc – nước ngoài, dẫn đến việc thành lập một trường/ viện đại học có tư cách pháp nhân độc lập. SFU thường được các nhà nghiên xếp vào loại IBC.
- Học viện Trung Quốc – nước ngoài (Sino – Foreign Institute – SFI): một hình thức giáo dục hợp tác Trung Quốc – nước ngoài, chuyên về một số ngành học cụ thể của một trường đại học Trung Quốc.