Liz Reisberg là cố vấn về giáo dục đại học quốc tế tại Reisberg & Associates LLC, và nhà nghiên cứu tại Trung tâm Giáo dục Đại học Quốc tế tại Boston College, Hoa Kỳ. E-mail: reisberg@gmail.com.
Tóm tắt: Giáo dục đại học khu vực Mỹ Latinh cần khẩn cấp chuyển đổi, trong thực trạng mô hình truyền thống vẫn chiếm ưu thế. Tại Hội nghị thường niên về đổi mới giáo dục đại học tổ chức ở Monterrey, Mexico, các nhà giáo dục đến từ các trường/viện đại học trong khu vực đã có cơ hội khám phá và thảo luận về những ý tưởng và công nghệ mới.
CIEE (Hội nghị quốc tế về đổi mới giáo dục) được tổ chức hàng năm tại Tecnológico de Monterrey, Mexico. Sự kiện trở lại vào tháng 1 năm 2023 sau vài năm tạm dừng do đại dịch. Hàng trăm nhà giáo dục từ hơn 30 quốc gia đã đến dự trực tiếp, hàng nghìn người khác tham dự trực tuyến. Hội nghị là một diễn đàn quan trọng về hoạt động giáo dục đại học trong khu vực, người ngoài có thể bắt nhịp tình hình và xu hướng bằng cách quan sát các tiêu đề và chủ đề trình bày, dự các phiên họp cũng như lắng nghe câu chuyện giữa những người tham dự. Hội nghị lần này thể hiện hết sức rõ ràng sự quan tâm đến các công nghệ mới.
Công nghệ mới: bạn hay thù?
Nhiều lo ngại về ChatGPT. Hầu hết các diễn giả và người tham gia cho rằng chatbot là mối đe dọa hơn là một công cụ giảng dạy. Nhiều thảo luận về trí tuệ nhân tạo (AI) và ý nghĩa của trí tuệ nhân tạo đối với tương lai của giáo dục đại học ở mọi cấp độ. Mọi người đều nhận ra sự phát triển của AI nhưng ít người hiểu được nó. Ít có câu trả lời cho những câu hỏi được đặt ra.
Không thể ngăn cản hay từ chối những công ty kinh doanh công nghệ, nhà cung cấp sản phẩm tham gia triển lãm, nhà tài trợ hoặc trình bày báo cáo kết hợp giữa dữ liệu hữu ích và quảng cáo. Đổi mới trong giáo dục đại học thường được kết hợp với việc ứng dụng các công nghệ mới. Thêm vào đó, lĩnh vực kinh doanh này đang phát triển mạnh mẽ, sẵn sàng cung cấp mọi loại công nghệ cho trường đại học, từ nền tảng quản lý đào tạo đến phần mềm và tiện ích, mở rộng phạm vi tiếp cận của người dùng đến những trải nghiệm mới. Đông đảo người tham gia hội nghị tập trung tại các gian hàng triển lãm mỗi khi có demo sản phẩm công nghệ mới. Rõ ràng thành viên hội nghị quan tâm đặc biệt tìm hiểu về công nghệ mới dành cho giáo dục. Không thể nói chắc rằng lĩnh vực kinh doanh này tăng trưởng tốt, công nghệ mới rõ ràng đang mở ra những cơ hội quan trọng cho các trường đại học trên toàn thế giới.
Không thể ngăn cản hay từ chối những công ty kinh doanh công nghệ, nhà cung cấp sản phẩm tham gia triển lãm, nhà tài trợ hoặc trình bày báo cáo kết hợp giữa dữ liệu hữu ích và quảng cáo.
Các trình bày quan trọng cho rằng chỉ riêng công nghệ không quyết định cải thiện chất lượng giáo dục đại học, dù sao cũng mang lại tiềm năng đáng quan tâm. Tecnológico de Monterrey là trường đi đầu về đổi mới công nghệ trong nhiều thập kỷ và tiếp tục dẫn đầu khu vực, nếu không muốn nói là cả bán cầu. Hãy hình dung Isabel Allende là giảng viên mời dạy cho một lớp học ở Monterrey mà không yêu cầu cô phải rời khỏi nhà ở San Francisco. Thí nghiệm hình ảnh 3D của Tecnológico de Monterrey đã biến điều này thành hiện thực. Hình ảnh của cô ấy không chỉ hiện diện ở Mexico mà cô ấy còn có thể giao tiếp bằng mắt và tương tác cá nhân với từng học sinh. Công nghệ này sẽ cho phép cô Allende có mặt tại nhiều lớp học ở nhiều quốc gia cùng lúc, mở ra khả năng tiếp cận cho các cơ sở giáo dục với nhân tài và kiến thức chuyên môn trên khắp thế giới, không quá tốn kém, nhờ cắt giảm chi phí di chuyển, ăn ở.
Cần chuyển đổi: Cái gì và như thế nào?
Có thể nhận ra rằng những xu hướng và vấn đề được quan tâm trên thế giới đang khiến các nhà giáo dục Mỹ Latinh bận tâm. Các cụm từ “học tập tích cực”, “học tập thích ứng”, “giáo dục dựa trên năng lực”, v.v…, được nhiều người nhắc lại. Nhận thức ngày càng tăng về tiềm năng của các chứng chỉ kỹ năng nhằm thu hẹp khoảng cách giữa giáo dục đại học và thị trường lao động. Khu vực Mỹ Latinh chắc chắn nhận thức được các vấn đề hiện tại và quan trọng đối với giáo dục đại học. Câu hỏi đặt ra là làm thế nào để di chuyển từ hiện trạng đến nơi cần tới.
Mô hình giáo dục đại học truyền thống – đào tạo kiến thức/kỹ năng cụ thể cho một nghề nghiệp cụ thể – nay tỏ ra không còn hữu ích so với trước đây, vẫn là mô hình phổ biến. Sự cứng nhắc của hệ thống và sự đánh đồng các loại tổ chức, công lập hay tư thục, đều cản trở sự đổi mới. Một số thảo luận đề cập đến chứng chỉ kỹ năng và các chương trình giáo dục ngắn hạn mới nổi, nhưng không được đào sâu.
Chuyển đổi là một đòi hỏi cấp bách, nhưng chắc chắn cần diễn tiến theo thời gian, đòi hỏi lãnh đạo có tầm nhìn, và quá trình này cần được thực hiện từ dưới lên cũng như từ trên xuống. Giảng viên là nhân tố quan trọng của tiến trình chuyển đổi, nhưng hiện tại rất ít giảng viên đại học có khả năng đáp ứng những yêu cầu của xu hướng ngành. Tecnológico de Monterrey là một trường hợp điển hình quan trọng, có thể tham khảo về cách thức diễn ra chuyển đổi. Nhiều dạng thức hỗ trợ cho sự thay đổi – hội thảo, cố vấn, ngân sách thiết kế lại chương trình và phương pháp sư phạm, và quan trọng là sự ghi nhận các đánh giá hiệu suất về sự sẵn sàng thử nghiệm các ý tưởng mới. Các khoản tài trợ khuyến khích thử nghiệm các chiến lược hoặc công nghệ giảng dạy sáng tạo. Tiến độ và kết quả được đo lường. Thành công được chia sẻ rộng rãi cho các trường, công bố trên các tạp chí có uy tín. Đồng thời, nhiều lãnh đạo trường/viện tiếp tục đi thăm quan các cơ sở giáo dục đại học trên khắp thế giới để đánh giá các tiêu chuẩn và xu hướng toàn cầu. Kinh nghiệm quốc tế được điều chỉnh phù hợp với hoàn cảnh và sứ mệnh của Tecnológico de Monterrey, đảm bảo cho sự thay đổi phù hợp với cộng đồng ảnh hưởng của nhà trường. Một bài học quan trọng ở đây là không nhằm bắt chước những gì nước khác đang làm mà sử dụng kinh nghiệm của các nước khác làm tham khảo.
Chuyển đổi giáo dục đại học là một thách thức to lớn, một lý do quan trong là nguồn lực hạn chế. Lạm phát tiếp tục hoành hành ở phần lớn châu Mỹ Latinh và hầu hết các công nghệ mới phải mua từ Bắc bán cầu bằng đồng đô la Mỹ hoặc euro. Trong khi Tecnológico de Monterrey và một số trường/viện đang phát triển khác luôn bị hạn chế nguồn lực đầu tư cho công nghệ, cơ sở hạ tầng và phát triển chuyên môn, cả công lập lẫn tư thục. Internet phát triển giúp cho châu Mỹ Latinh kết nối toàn cầu, nhưng chưa đủ, vẫn cần đầu tư đáng kể hơn vào công nghệ để thúc đẩy đổi mới và tiến bộ hơn trong tương lai.
Thiếu hụt nguồn lực đầu tư có thể được bù đắp một phần thông qua các quan hệ đối tác chiến lược với các đại học quốc tế và doanh nghiệp tư nhân. Thị trường lao động hưởng lợi từ đầu ra của giáo dục đại học, nhưng chưa thấy khu vực kinh tế tư nhân đầu tư đáng kể vào lĩnh vực này. Yêu cầu vun đắp mối quan hệ với công nghiệp, cần xác định và đeo đuổi những lợi ích chung giữa giáo dục đại học và công nghiệp. Các nhà cung cấp sản phẩm cần quan tâm đến việc nuôi dưỡng khách hàng tương lai; họ sẽ được lợi thế thị phần bằng cách tài trợ cho trường/viện lần mua sản phẩm đầu tiên.