Rebecca Schendel là Phó Giám đốc của Trung tâm Giáo dục Đại học Quốc tế (CIHE), Boston College. E-mail: schendel@bc.edu. Ayenachew A. Woldegiyorgis là Nghiên cứu sinh bậc tiến sĩ.
Tóm tắt
Trong bài viết này, chúng tôi tóm tắt những phát hiện chính từ một phân tích toàn diện tất cả các bài viết trong 99 số đã ra của tạp chí Giáo dục Đại học Quốc tế (IHE). Chúng tôi thấy rằng các bài viết trong IHE đại diện cho một phạm vi địa lý rất rộng, cả về nội dung trọng tâm của bài viết và mối liên kết tác giả, và bao gồm nhiều chủ đề khác nhau. Tuy nhiên, một số chủ đề và khu vực đã hầu như không được đề cập đến và đáng nhận được sự quan tâm trong các ấn bản tương lai.
Việc xuất bản số 100 của tạp chí Giáo dục Đại học Quốc tế (IHE) cung cấp cơ hội duy nhất để phản ánh những đóng góp của tạp chí định kỳ này trong suốt hai mươi lăm năm đầu hoạt động. Trong bài viết này, chúng tôi tóm tắt những phát hiện chính sau khi phân tích toàn diện tất cả các bài viết trong 99 số trước đây của IHE (tổng cộng 1459 bài viết), đặc biệt tập trung vào phạm vi địa lý, phạm vi chủ đề và hồ sơ của những tác giả từng gửi bài đóng góp.
Phủ rộng toàn cầu về chủ đề và tác giả
Nhiệm vụ của IHE là cung cấp những phân tích đầy đủ thông tin và sâu sắc về các vấn đề thời sự ảnh hưởng đến các hệ thống giáo dục đại học trên khắp thế giới. Do đó, chúng ta luôn quan tâm đến phạm vi phủ rộng toàn cầu của mình, nhằm mục đích có được những đóng góp từ các quốc gia ít được đề cập đến trong tài liệu toàn cầu, cũng như quan tâm đến những cuộc tranh luận của những nhân tố quan trọng trên trường quốc tế. Phân tích 99 số trước cho thấy chúng ta đã thành công trong việc đạt được mục tiêu này, với 1459 bài viết được gửi về từ các khu vực khác nhau trên thế giới. Đông Á và Thái Bình Dương là khu vực có nhiều thông tin nhất (267 bài báo), với châu Âu và Trung Á đứng thứ hai (253 bài). Chúng ta đã xuất bản hơn 100 bài báo tập trung vào các quốc gia ở Bắc Mỹ (145), châu Phi cận Sahara (132), Mỹ Latinh và Caribê (125). Một số lượng đáng kể các bài báo của chúng ta (hơn 200) được xếp loại là “có giá trị toàn cầu”, bởi vì đã nêu ra những vấn đề liên quan đến nhiều khu vực trên thế giới. Mặc dù Đông Á và Thái Bình Dương, châu Âu và Trung Á, Mỹ Latinh và Caribê đều là những nguồn đóng góp đáng kể từ khi tạp chí thành lập, trong những năm qua đã có một số thay đổi trong khía cạnh địa lý, số lượng bài viết về Bắc Mỹ giảm dần và số lượng đóng góp từ châu Phi ngày càng tăng, đặc biệt là trong mười năm gần đây. Xu hướng thứ hai này có được phần lớn nhờ vào sự tài trợ dành cho những bài viết có nội dung tập trung vào châu Phi mà chúng tôi nhận được từ Tập đoàn Carnegie trong giai đoạn này. Chúng tôi cũng nhận thấy sự gia tăng, trong những năm gần đây, các bài nghiên cứu so sánh chi tiết hai hoặc nhiều khu vực trên thế giới, liên quan đến một chủ đề cụ thể. Tuy nhiên, vẫn còn những điều cần cải thiện, đặc biệt là ở Trung Đông và Bắc Phi, là khu vực chỉ xuất hiện trong 56 bài viết, chưa đến 4% tổng số bài đã xuất bản của chúng ta. Nam Á cũng ít được giới thiệu, với 70 bài báo trong 99 số đã phát hành.
Có lẽ không có gì phải ngạc nhiên, câu chuyện trở nên thiếu cân bằng hơn khi nói đến các quốc gia cụ thể trong những khu vực rộng lớn này. Một số quốc gia có xu hướng thống trị trong các tài liệu toàn cầu về giáo dục đại học, và kiểu mẫu trong IHE cũng tương tự, ví dụ, hơn 30% bài viết về Đông Á và Thái Bình Dương tập trung vào Trung Quốc; 75% bài viết về Nam Á tập trung vào Ấn Độ; 16% bài viết về châu Âu và Trung Á tập trung vào Vương quốc Anh; 13% bài viết về châu Phi cận Sahara tập trung vào Nam Phi; và một nửa số bài viết về Mỹ Latinh và Caribê tập trung vào một trong bốn quốc gia (Brazil, Chile, Argentina và Mexico). Hoa Kỳ cũng là quốc gia được thảo luận thường xuyên nhất, mặc dù sự nổi trội này rõ rệt hơn trong những năm đầu tiên xuất bản và đã giảm đáng kể trong các số ra gần đây. Tuy nhiên, bất chấp sự thống trị của một số ít quốc gia, đóng góp đáng kể của IHE trong những năm qua là đã giới thiệu được nhiều quốc gia trong một phạm vi rộng lớn. 99 số đầu của chúng ta đã cung cấp thông tin về hầu hết các quốc gia trên thế giới, với 111 quốc gia riêng lẻ được giới thiệu chi tiết trong ít nhất một bài viết cho đến nay. Chúng ta cũng đã phát hành một số bài viết tập trung vào các khu vực và/hoặc các nhóm quốc gia cụ thể (ví dụ như nhóm “BRIC”- Brazil, Nga, Ấn Độ và Trung Quốc).
| 99 số đầu của chúng ta đã cung cấp thông tin về hầu hết các quốc gia trên thế giới, với 111 quốc gia riêng lẻ được giới thiệu chi tiết trong ít nhất một bài viết cho đến nay |
Ngoài việc ưu tiên xuất bản những bài viết về những chủ đề rộng, IHE từ lâu đã quan tâm đến việc thu hút các tác giả trên toàn cầu. Bất cứ khi nào có thể, nhóm biên tập tìm cách mời các tác giả đang sống và làm việc tại các quốc gia đang được thảo luận đến – đóng góp cho IHE, để tránh sự mất cân bằng toàn cầu rõ ràng đang tồn tại trong hầu hết các ấn phẩm quốc tế. Không phải lúc nào chúng ta cũng thành công trong vấn đề này, bằng chứng là gần 40% những bài-viết-một-tác-giả của chúng ta được viết bởi các tác giả làm việc tại Hoa Kỳ. Tuy nhiên, thực tế vẫn còn hơn 60% bài viết của IHE được viết bởi các tác giả không làm việc tại Hoa Kỳ, với hơn 40 bài đóng góp đến từ mỗi khu vực trên thế giới (và một số khu vực đóng góp rất thường xuyên, như châu Âu và Trung Á với 296 bài viết và Đông Á và Thái Bình Dương với 176 bài). Xu hướng này ngày càng mạnh mẽ hơn, vì chúng ta đã thấy sự gia tăng rõ rệt trong đóng góp của các tác giả ở các khu vực như Nam Á và châu Phi cận Sahara trong những năm gần đây. Một thực tế quan trọng cũng cần nhấn mạnh là phân tích của chúng tôi đã “tính” quốc tịch của các tác giả tại thời điểm viết bài, vì vậy nhiều tác giả được tính là “người Mỹ” thực tế lại không phải là người Mỹ, chỉ là họ đã gửi bài đóng góp khi đang làm việc hoặc học tập tại một tổ chức của Hoa Kỳ. Tuy nhiên, cũng phải thừa nhận là hiện nay đang diễn ra những xu hướng ít đáng khích lệ hơn, đặc biệt là sự sụt giảm đáng kể về số lượng đóng góp của các tác giả làm việc tại Trung Đông và Bắc Phi kể từ năm 2001.
Chủ đề đa dạng, một số khoảng trống quan trọng
Chúng tôi cũng phân loại bài viết theo chủ đề chính, để hiểu phạm vi các chủ đề được thảo luận trong IHE, cũng như bất kỳ xu hướng nào theo thời gian. Phát hiện đầu tiên về vấn đề này là sự đa dạng rộng lớn của các chủ đề được thể hiện trong 99 số đã xuất bản. Chúng ta đã có những bài viết về ngân sách giáo dục đại học; tư nhân hóa; chính sách và quản trị; nghề giảng dạy; quyền tiếp cận và sự công bằng; chất lượng và sự công nhận; bảng xếp hạng và các trường đại học đẳng cấp thế giới; nghiên cứu và xuất bản; sinh viên và dịch vụ sinh viên; “sứ mạng thứ ba”; loại hình/mô hình trường đại học; và các quan hệ hợp tác Bắc-Nam, cũng như một loạt các bài báo tập trung vào những chủ đề vẫn được xếp loại chung là “quốc tế hóa” (như dịch chuyển quốc tế của sinh viên và giảng viên; chiến lược quốc tế hóa, giáo dục xuyên biên giới và xuyên quốc gia, v.v…).
Nhiều chủ đề trong số này đã được thảo luận kỹ lưỡng trong những năm qua. Quốc tế hóa là chủ đề phổ biến nhất của chúng ta, với 317 bài viết (hơn 20%), và cũng đã tăng đáng kể trong mười năm cuối. Những chủ đề khác được viết đến nhiều bao gồm tư nhân hóa (137), chất lượng và sự công nhận (120) và tài chính (105).
Cùng với thời gian, chúng ta nhận thấy sự gia tăng số lượng các bài báo về quyền tiếp cận và sự công bằng (mặc dù điều này đặc biệt rõ rệt trong khoảng giữa năm 2006 và 2010 mà không phải trong thập kỷ gần đây nhất), về nghiên cứu và xuất bản, và về các bảng xếp hạng và các trường đại học đẳng cấp thế giới. Số lượng bài viết về các chủ đề khác, như nghề giảng dạy và ngân sách đã giảm xuống trong những năm gần đây. Một số chủ đề được đề cập đến nhiều nhất có thể do tính chất lịch sử (ví dụ, trong những năm ngay sau thiên niên kỷ số lượng các bài viết về toàn cầu hóa tăng đột biến; mười năm cuối có sự gia tăng mạnh các bài báo tập trung vào các hiện tượng tương đối mới của bảng xếp hạng và “các trường đại học đẳng cấp thế giới”; gần đây có sự tăng đột biến số lượng các bài báo viết về sự can thiệp của chính trị vào giáo dục đại học). Những đỉnh khác có thể do những xu hướng đang diễn ra trong các tài liệu về nền giáo dục đại học rộng hơn (ví dụ: tập trung nhiều hơn vào cơ hội tiếp cận và sự công bằng). Một số đỉnh khác là kết quả hoạt động tích cực của các nhóm hoặc tác giả cụ thể, những người đã đóng góp số lượng đáng kể các bài viết về chủ đề trọng tâm của họ. Một trường hợp rõ ràng là Chương trình Nghiên cứu Giáo dục Đại học Tư thục (có trụ sở tại Đại học Bang New York tại Albany), là nơi xuất phát của một số lượng đáng kể các bài viết về giáo dục đại học tư thục cho IHE trong những năm qua. Tuy nhiên, không dễ dàng giải thích tất cả các xu hướng, bao gồm cả những xu hướng không có nhiều thay đổi. Chẳng hạn, đã không có sự gia tăng đáng kể nào về số lượng những bài báo tập trung vào vấn đề ngân sách của giáo dục đại học, mặc dù vẫn có sự quan tâm đáng kể dành cho các chủ đề tài chính của sinh viên và tác động của chính sách thắt chặt ngân sách ở nhiều nước trong những năm gần đây.
Việc phân tích các chủ đề cũng cho thấy một số khoảng trống đáng kể. Ví dụ, chủ đề về sinh viên và dịch vụ sinh viên hầu như không được đề cập đến trong 99 số ra trước (chỉ có 12 bài viết, chiếm chưa đến 1% tổng số). Cũng có rất ít sự quan tâm đến “sứ mạng thứ ba” của giáo dục giáo dục đại học (35 bài) hoặc về quan hệ hợp tác Bắc-Nam (39 bài). Đây đều là những chủ đề quan trọng đối với lĩnh vực của chúng ta, vì vậy tập trung nhiều hơn vào những nội dung này trong những năm tới sẽ là một bước tiến đáng hoan nghênh.
Tác giả ngày càng đa dạng
Trong phần cuối chúng tôi tập trung phân tích sự đa dạng của các tác giả. Ngoài sự đa dạng về địa lý đã được thảo luận ở trên, chúng tôi cũng nghiên cứu mối liên kết thể chế và giới tính của những tác giả đã đóng góp bài viết cho IHE.
Mặc dù, không có gì đáng ngạc nhiên, phần lớn các tác giả làm việc trong các tổ chức giáo dục (hầu hết là các trường đại học), khoảng 25% các bài báo của IHE được viết bởi các tác giả từ các loại tổ chức khác (ví dụ, các tổ chức phi lợi nhuận, hiệp hội giáo dục đại học, cơ quan chính phủ và các công ty tư nhân). Cũng cần lưu ý rằng hơn 20% bài viết của IHE có đồng tác giả. Trong số các cặp hoặc nhóm đồng tác giả này, hơn một nửa đại diện cho nhiều loại tổ chức (ví dụ một đồng tác giả từ một trường đại học và người kia từ một cơ quan chính phủ). Một số lượng lớn trong số này có ít nhất một đồng tác giả từ một tổ chức phi lợi nhuận. Nhiều bài-viết-một-tác-giả (hơn 75) được gửi đến từ các tổ chức phi lợi nhuận cho thấy một điều rõ ràng là khu vực phi lợi nhuận giữ một vị trí đáng kể về số lượng tác giả trong tạp chí của chúng ta trong nhiều năm qua.
Một xu hướng thú vị khác cần lưu ý là số lượng tác giả nữ đã tăng lên theo thời gian. Tổng cộng, khoảng 30% những bài báo đã xác định được giới tính tác giả là do tác giả nữ viết (hoặc đồng tác giả là nữ), và tỷ lệ này đã tăng đáng kể trong những năm qua. Tuy nhiên, tỷ lệ này có mối liên quan đến khu vực, một số khu vực nhất định có tỷ lệ tác giả nữ cao hơn nhiều so với các khu vực khác. Ví dụ, gần 50% các bài viết từ châu Âu và Trung Á là của tác giả nữ, trong khi tác giả nữ từ châu Phi cận Sahara đóng góp chưa đến 15%.
Kết luận
Tóm lại, chúng ta có thể kết luận rằng IHE đã làm được một việc đáng kể là đảm bảo nội dung của tạp chí đa dạng về mặt địa lý và phong phú về chủ đề trong hai mươi lăm năm hoạt động vừa qua. IHE cũng có một đóng góp quan trọng là trao tiếng nói cho một loạt các học giả, nhà hoạch định chính sách và các học viên làm việc trong lĩnh vực giáo dục đại học quốc tế, bao gồm một số lượng lớn ở bên ngoài Hoa Kỳ và Tây Âu. Thật vậy, sự đa dạng này, cả về nội dung và tác giả, đã tăng lên theo thời gian. Tuy nhiên, trong tương lai sẽ còn nhiều việc phải làm để đảm bảo rằng chúng ta tiếp tục đa dạng hóa công việc của mình, như cung cấp thông tin về những quốc gia ít được viết đến trong tài liệu toàn cầu; tập trung vào các chủ đề vô cùng quan trọng nhưng cho đến nay vẫn ít được quan tâm, chẳng hạn như “sứ mạng thứ ba”; và khuyến khích sự đóng góp của các tác giả từ tất cả các khu vực trên toàn cầu. Nêu bật những đóng góp của giáo dục đại học vào Các Mục tiêu Phát triển Bền vững trong số tạp chí này là một khởi đầu đầy hứa hẹn.